erfgoedobject

Appartementsgebouw met klokgevel

bouwkundig element
ID
304935
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304935

Juridische gevolgen

Beschrijving

Appartementsgebouw in een op de neobarok geïnspireerde stijl, omstreeks 1938 als opbrengsteigendom opgetrokken voor 'houtkoopman' Denis Dekkers-Vervoort, die zelf aan de Terlindenhofstraat in Merksem woonde. Het pand vormt het sluitstuk van de gevelwand bestaande uit de woningen in de Sint-Bartholomeusstraat van de nummers 1 tot 37.

Het oorspronkelijke bouwdossier is niet bewaard, waardoor de ontwerper niet gekend is. Volgens de kadastrale bronnen is het in 1946 ten gevolge van oorlogsschade ‘geheel hersteld’.

Het behoort tot de uit het interbellum daterende verkaveling van de zuidzijde van de Sint-Bartholomeusstraat tussen de Frans de l’Arbrelaan en de Trammezandlei, die samen ging met een ingrijpende heraanleg van de ruimere omgeving en waarbij de overwegend neotraditionele bebouwing tegenover de Sint-Bartholomeuskerk een passend historiserend kader moest scheppen. Stilistisch refereren deze ontwerpen sterk aan de contemporaine wederopbouwarchitectuur toegepast in vele door de Eerste Wereldoorlog getroffen stads- en dorpskernen. Het ontwerp voor het nummer 1 vormt de kop van de gevelwand en sluit in de combinatie van een afwijkend geel en modernistisch geïnspireerd baksteenparement enerzijds en een toepassing van traditionalistische witte natuurstenen gevelornamenten en een neobarokke klokgevel anderzijds, zowel aan bij de bebouwing van de Sint-Bartholomeusstraat als deze omheen het kruispunt van de Frans de l’Arbrelaan en de Bredabaan. Het maakt deel uit van een rij appartementsgebouwen (nummers 1 tot 9), die zich in de straatwand Sint-Bartholomeusstraat 1-39 typologisch of in het aantal bouwlagen onderscheidt van de oostwaarts gesitueerde burgerhuizen en meergezinswoningen. De gevelindeling en –top zijn geïnspireerd op het aan de andere zijde van de belendende pastorie gelegen nummer 3.

Met een gevelbreedte van twee traveeën omvat het appartementsgebouw vier bouwlagen onder een plat dak. De rechtse travee is bekroond met een hoger uitgewerkte klokgeveltop, waartegen een ondiep en met pannen gedekt zadeldak waarvan de nok haaks op de straat georiënteerd is. Boven de volledig gecementeerde pui, heeft de gevel een modernistisch geïnspireerd parement uit gele platte baksteen in staand verband met Dudokvoeg (dieperliggende lint- of schaduwvoegen in combinatie met platvolle stootvoegen), en een contrasterende toepassing van witte natuursteen voor de vensterdorpels en –lateien, de puilijst, de erkerbasis en –posten, de schouderstukken, de pseudohijsbalkgaten, en de dekstenen. De volledig blinde zijgevel aan zijde van de pastorie is opgetrokken in rode baksteen en beëindigd met geglazuurde dekstenen.

De gevelopstand beantwoordt aan een onregelmatig schema van gevelopeningen onder witte natuurstenen lateien, met de typische asymmetrische compositie van een enkelhuis gekenmerkt door een als lijstgevel uitgewerkte smalle toegangstravee links, en een brede venstertravee rechts, opgevat als klokgevel. Op de begane grond is de rechthoekige toegang tot de appartementen geflankeerd door een vernieuwde winkelpui met rolluik, oorspronkelijk met gespiegelde toegang in de rechtse travee, het geheel afgelijnd met een witte natuurstenen puilijst. Het accent ligt op de verdiepingen, naast de smalle vensters in de toegangstravee gemarkeerd door een drie traveeën brede driezijdige erker op getrapte en thans deels verweerde basis. Over de hele breedte opengewerkt met regelmatige drielichten, in de bredere centrale opening met dubbele raamvleugels, is deze erker bekroond door een plat dak en een op voluutvormige schouderstukken rustende klokvormige geveltop, geopend door een centrale oculus met diamantkopvormige sluitsteen en eveneens uit witte natuursteen vervaardigde waterspuwer. Aan beide zijden van de oculus is de geveltop versierd met pseudohijsbalkgaten.

Het deur- en vensterschrijnwerk, deze laatste volgens een foto uit 1959 uitgevoerd in hout met een conventioneel T-profiel, is volledig vernieuwd. Door het ontbreken van een oorspronkelijk of verbouwingsplan, zijn over de indeling van het appartementsgebouw geen archiefbescheiden voorhanden. Van de gevels en het bouwvolume kan worden afgelezen dat de handelsruimte op de begane grond, voorzien van een achtergelegen koer, bekroond is met telkens één appartement per verdieping, ontsloten door een trapzaal onder daklicht in de linkse toegangstravee. Boven de erkertravee bevindt zich onder het zadeldak een beperkte zolderruimte. De diepe appartementen hebben blinde scheimuren en een aan zijde van de koer verlichte achtergevel en -bouw.

  • Kadasterarchief Antwerpen, Leggers Antwerpen, afdeling XL (Merksem), artikel 4492.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, afdeling XL (Merksem), 1938/77.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossier 103#6498.

Auteurs: Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Neotraditionele gevelwand


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Appartementsgebouw met klokgevel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304935 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.