Architectenwoning van Hugo Koch, gebouwd omstreeks 1984 en gekarakteriseerd door een volledige stalen opbouw. Pioniersvoorbeeld op het vlak van een sterke rationalisering van het bouwproces en de adaptatie in de woningbouw van industriële bouwtechnieken en -materialen. Naar verluidt één van de eerste voorbeelden van een volledige stalen woning op continentaal Europa. De woning werd tijdens de jaren 2000 uitgebreid met een afzonderlijk architectenbureau (nummer 2) volgens een gelijkaardig bouwprocédé.

Context en ontstaansgeschiedenis

De inspiratie voor dit ontwerp en – bij uitbreiding – de volledige architectuurpraktijk van Hugo Koch werd gestimuleerd door vrijwilligerswerk ondernomen in Noord-Afrika. Daar zag hij hoe westerse technieken op een inefficiënte en veel te dure wijze werden ingezet. Na zijn terugkeer ging hij daarom op zoek naar een nieuw ontwerpproces waarbij efficiënter en voornamelijk goedkoper gebouwd kon worden op basis van bestaande, reeds goed ontwikkelde technieken, die initieel niet voor de woningbouw bedoeld waren. Zijn grote zin voor functionaliteit en economische rendabiliteit leidden tot de keuze voor een industrieel bouwproces, namelijk een stalen structuur als dragend element, dat omhuld wordt met een schil, aanpasbaar aan de wensen en smaak van de klant of eventueel aan de stedenbouwkundige verplichtingen. In zijn eigen woning trok hij het industriële karakter radicaal door in de gevelafwerking, namelijk door een afwerking met steeldeck-platen. Door deze keuze past de woning in de tendens van high-tech-architectuur. Toch onderscheidt ze zich er ook van, aangezien de keuze voor een industriële vormentaal en het zichtbaar laten van de structuur niet ontstond vanuit een esthetische interesse, maar louter vanuit een economisch en financieel realisme. Op het moment van de bouw was er bovendien helemaal geen esthetische appreciatie voor een dergelijke woning.

Behalve de lagere kostprijs van een industriële bouwmethode, ontdekte Koch andere belangrijke voordelen. Zo kon de stalen structuur tot een minimaal gewicht herleid worden, waardoor enkel een dunne betonplaat als fundering volstond. Voor zijn eigen woning concipieerde de architect alle elementen tot maximaal 80 kilogram, waardoor ze met twee personen manipuleerbaar waren en de woning in feite door hemzelf gebouwd kon worden. Aangezien de leverancier van de staalstructuur amper een meerkost vroeg om de montage uit te voeren, werd uiteindelijk deze optie verkozen. Opvallend was wel dat voor de montage geen kraan nodig was omwille van de lichtheid van de structuur. Een bijkomend voordeel is de eenvoudige demonteerbaarheid en flexibiliteit van de woning, zowel qua exterieur als interieur. De sandwichpanelen die de architect gebruikte, waren op het moment van de bouw slechts in ontwikkeling. Enkel de Herentalse firma Panwich kon deze leveren, maar ze bleken van slechte kwaliteit. Hierdoor werden omstreeks 2003-2005 de volledige gevels vernieuwd met Kingspan-panelen, evenals het schrijnwerk, weliswaar met behoud van dezelfde modulatie en vensteropeningen. Het uitzicht wijzigde dus van kleur en textuur, aangezien de oorspronkelijke panelen bruin van kleur waren en meer geprofileerd. De functionaliteit van de structuur zorgde ervoor dat de woning op één week tijd gerenoveerd kon worden, zonder dat de bewoners dienden te verhuizen. Bijkomend laat de dragende staalstructuur een flexibele planindeling toe. De gemetste gemene muur tussen de woning en het later gebouwde bureau, was opgelegd vanuit stedenbouw. De architectenwoning was bij de bouw de eerste woning van de huizenrij.

De economische bezorgdheid van de architect zette zich ten slotte ook door in de aanwezigheid van thermische panelen op het dak, ter verwarming van de woning. Later werd dit aangevuld met hedendaagse zonnepanelen.

Architectuur

Opvallende rijwoning met een strak, industrieel karakter bekomen door het materiaalgebruik. Eengezinswoning van twee bouwlagen onder een plat dak afgewerkt met stalen sandwichpanelen. Het dak wordt centraal doorbroken door een glazen uitbouw waardoor de bovenverdieping bijkomend wordt verlicht en het dak via een vaste trap ook dienst kan doen als terras. Het relatief gesloten, stalen volume wordt hoofdzakelijk in de zuidgevel geopend met ritmisch geplaatste, rechthoekige vensters over de volledige hoogte van een bouwlaag.

De dragende gevelstructuur liet een flexibele, aanpasbare planindeling toe. De woning was oorspronkelijk voorzien voor een gezin zonder kinderen met een bureau op de gelijkvloerse verdieping en het leef- en nachtgedeelte op de eerste verdieping. De gelijkvloerse ruimte aan de straatzijde kon onderverdeeld worden met schuifwanden. Later werden er bijkomende wanden aangebracht op de begane grond in functie van kinderkamers en verhuisde het bureau naar de aanpalende nieuwbouw. Het interieur wordt gekenmerkt door de opvallende zichtbaarheid van de staalstructuur, evenals van de technische voorzieningen. Centraal in de woning bevindt zich de circulatiezone met open metalen trappen. Door deze transparante vormgeving behoudt de living met keuken volgens open plan een grote eenheid, ondanks de trap die de ruimte doorbreekt. Aan de achterzijde van de woning bevindt zich de slaapkamer, met een sanitair blok dat grenst tegen de keukenwand.