erfgoedobject

Burgerhuis in art-decostijl

bouwkundig element
ID
305056
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305056

Juridische gevolgen

Beschrijving

Burgerhuis in art-decostijl, gebouwd naar een ontwerp van de lokale architect Jan Sels uit 1932. Opdrachtgever was F. Caes, die woonde aan het Eksterlaar 8 in Deurne.

Binnen de context van de Boekenberglei behoort de woning Caes tot de meest opvallende uitingen van een meer eigentijdse architectuuropvatting uit de vroege jaren 1930. Met een voorgevel in een robuust baksteenexpressionisme, onmiddellijk aanknopend bij de geometrische art deco en beïnvloed door de Amsterdamse school, onderscheidde de rijwoning zich van de burgerlijke architectuur in ornamentele art deco of pittoreske cottagestijl die op dat ogenblik de Boekenberglei domineerde.

De Deurnese architect Jan Sels was met zekerheid in Antwerpen actief vanaf het midden van de jaren 1920 tot het begin van de jaren 1950. Aanvankelijk was Sels’ praktijk gevestigd op het adres Waalhofstraat 8, later verhuisde hij naar nummer 12. Sels bouwde een oeuvre op van hoofdzakelijk conventionele burgerhuizen in een vooral ornamentele art deco. Evengoed echter, beheerste hij de modernistische vormentaal. De woning Caes is de meest sprekende realisatie in een reeks art-deco-ontwerpen waarin Sels experimenteerde met het decoratieve en expressieve vermogen van baksteenmetselwerk.

Met een gevelbreedte van twee traveeën telt de rijwoning twee bouwlagen onder een gemetselde pseudomansarde. De lijstgevel heeft een expressief polychroom baksteenparement uit geeloranje, wijnrode, en geelbruine handvorm- en strengpersstenen. Opmerkelijke zorg werd besteed aan het metselwerk dat een klassiek halfsteens verband speels combineert met een veld in blokverband boven het verdiepingsvenster en met ver uitwaaierend rechtopgesteld metselwerk rond de gevelopeningen van de begane grond en mansarde. Al het horizontale metselwerk werd geaccentueerd met schaduwlintvoegen in combinatie met platvolle stootvoegen (Dudokvoeg); terwijl de decoratieve metselverbanden neutrale platvolle voegen kregen in een bijpassende parementkleur. Het sculpturale effect van de polychrome baksteenvlakken in wisselend metselverband wordt verder versterkt door een verdiepte en getrapte uitvoering van de muurvelden omheen de rondboogopeningen van de pui, en door toevoeging van uitspringende plastische accenten in contrastmateriaal, waaronder een kloeke plint in gefrijnde blauwe hardsteenplaten op de begane grond, een dorpelbloembak en overdekkende hoekpanelen in uitgewassen beton op de verdieping, en een gladde vensterdorpel en daklijst met schouderstukken in witte natuursteen ter hoogte van de mansarde.

Axiaal en volkomen symmetrisch van opzet reflecteert de gevelcompositie de typische verticale scheiding van functies kenmerkend voor de bel-etagewoning. Op de begane grond twee diepe rondboogopeningen met getrapte dagkanten, de linkse met een verhoogde toegangsdeur tussen smalle zijlichten, de rechtse met een garagepoort; op de eerste verdieping een brede horizontale vensterpartij ter markering van de representatieve leefruimten; en op de mansardeverdieping een bekronende mijtervormige geveltop met twee trapezoïdale slaapkamervensters. De compositie van de pui lijkt geïnspireerd door die van de woning Collard even verderop aan de Boekenberglei, een ontwerp van Jef Huygh uit 1931.

De verwijdering van het oorspronkelijke houten schrijnwerk, dat op de begane grond gekenmerkt werd door sierlijke smeedijzeren deur- en venstertralies, verzwakt enigszins het expressieve karakter van de gevel. De kunststof daklijst van de mansarde is wellicht aangebracht over de originele houten lijst.

De plattegrond die beantwoordt aan de typologie van de bel-etagewoning is georganiseerd rond de zijdelings ingeplante inkom- en traphal. Volgens het bouwplan biedt de begane grond behalve aan een vestibule met trappenhuis en een garage ruimte aan drie bergplaatsen en een tuinkamer die via een ondiep inpandig terras uitgeeft op de tuin. Op de bel-etage neemt de zitkamer over de volledige perceelbreedte de straatzijde in. Een 'boekenkamer' ter hoogte van de traphal vormt de overgang van de zitkamer naar een groot overdekt terras onder daklicht aan de achterzijde. De keuken en een toilet, gesitueerd achter de traphal, flankeren het terras dat via een trap tegen de achtergevel in verbinding staat met de tuin. Drie onderling verbonden slaapkamers, twee vooraan en één achteraan, en een badkamer in een smallere aanbouw nemen de tweede verdieping in. Onder de inkom- en traphal bevinden zich een provisieruimte en twee kolenkelders.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossier 329 # 9197.

Auteurs: Bisschops, Tim
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in art-decostijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305056 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.