Burgerwoning ontworpen in 1932 door Jan Sels, in een voor deze lokale architect zeer herkenbare stijl en als deel van een aansluitende reeks centraal in de straat.

Context

Drie traveeën brede en oorspronkelijk twee bouwlagen hoge bakstenen meergezinswoning onder plat dak, in 1932 opgetrokken voor P. De Keulenaer. In 1935 verhoogd met een bijkomende verdieping, eveneens naar ontwerp van Sels.

De Deurnese architect Jans Sels was met zekerheid in Antwerpen actief vanaf het midden van de jaren 1920 tot het begin van de jaren 1950. Aanvankelijk was zijn praktijk gevestigd op het adres Waalhofstraat 8, later verhuisde hij naar het nummer 12. Hij liet een omvangrijk lokaal oeuvre na van veelal conventionele woonhuizen in een herkenbare, geometrische art-decostijl. De in (geglazuurde) baksteen opgetrokken gevels met erker op de eerste verdieping hebben veelal een klok- of schelpvormige top en zijn gekenmerkt door een variërende samenstelling van vaak gestandaardiseerde witte natuurstenen decoratieve elementen, in combinatie met metalen balustrades, voorhofafsluitingen, venstertraliën en deurschrijnwerk. Evengoed echter, beheerste hij de modernistische vormentaal. In ontwerpen zoals de woning Spillemaeckers, experimenteert Sels met het decoratieve en expressieve vermogen van baksteenmetselwerk. Het zijn deze realisaties, met de woning Caes aan de Boekenberglei 267 als het meest sprekende voorbeeld, die het duidelijkst Sels’ signatuur dragen.

Beschrijving

De woning aan de Jaak Embrechtsstraat 45 maakt deel uit van een reeks aansluitende ontwerpen van Jan Sels gesitueerd in het centrale gedeelte van de straat (nummers 35, 37, 39, 43, 45), waar de percelen afwijkend van de bebouwing tegen de Sint-Rochusstraat en de Van den Hautelei voorzien zijn van voortuinen. Enkel het nummer 35 heeft een afwijkende, minder rijk versierde lijstgevel van geglazuurde baksteen. De nummers 37, 39, 43 en 45 vormen een verzorgd ensemble van bakstenen en rijkelijk met witte natuursteen gedecoreerde, gaaf bewaarde gevels in een geometrische art-decostijl. Telkens voorzien van een balkon of erker met daarboven een markante geveltop, heeft iedere gevel een unieke, aan de smaak van de bouwheer aangepaste vormgeving en detaillering. Samen met het eveneens door hem ontworpen nummer 46, behoren ze tot de meest kwalitatieve voorbeelden in de straat die voornamelijk gekenmerkt is door gestandaardiseerde burgerhuizen en meergezinswoningen in neotraditionele, eclectische of cottagestijl.

In de deels verharde voortuin is de oorspronkelijke metalen afsluiting in geometrische art-decostijl bewaard, die ook toegepast is in de traliën van de voordeur en van de openingen die het souterrain verlichten. De bakstenen gevel met hoge blauwe hardstenen plint heeft een voor Sels kenmerkende vormgeving, materiaalgebruik en indeling. De verhoogde begane grond is naast de linkse, door trappen ontsloten toegang geopend door twee korfboogvormige vensteropeningen, en is geaccentueerd door brede witte natuurstenen banden, waarin boven de vensteropeningen licht vooruitspringende, robuuste sluitstenen. Deze leggen mee de klemtoon op de gevelbrede, halfronde en volledig in natuursteen uitgewerkte erker op de eerste verdieping, geopend met drie spiegelbogige vensteropeningen. Bij de verhoging in 1935, die nog af te lezen is in het metselwerk, is de schelpvormige witte natuurstenen geveltop uit 1932 hergebruikt en is boven de erker een natuurstenen borstwering toegevoegd met metalen, opengewerkte balustrade. De eerder neotraditionele vormgeving van deze met C-krullen versierde balustrade wijkt af van de art-decostijl van het oorspronkelijke ontwerp. De natuurstenen dagkanten van de muuropeningen op de begane grond, de aanzet van de erker en de schouderstukken in de geveltop zijn versierd met guirlandes. Het oorspronkelijke beglaasde houten deurschrijnwerk met metalen traliën, brievengleuf en deurgreep is bewaard, maar het vensterschrijnwerk is volledig vernieuwd.

Het oprichtingsplan uit 1932 toont zoals gebruikelijk bij Sels’ ontwerpen een conventionele indeling met twee appartementen. Naast de trappenhal bevinden zich in enfilade een woon- en eetkamer, met in de achterbouw een keuken en smaller uitgevoerde bijkeuken die geflankeerd is door een op de tuin uitgevende koer met luifel. In het ontwerp voor het in 1935 toegevoegde appartement op de tweede verdieping werden afwijkend van deze indeling centraal naast de trappenhal een inkomhal met kasten en een badkamer voorzien.