erfgoedobject

Burgerhuis in art deco

bouwkundig element
ID
305116
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305116

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Burgerhuis in art deco
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Royaal afgewerkt en markant burgerhuis in art deco, in 1926 opgetrokken voor Armand Frans Henri Janssens (1890-1963), voorzitter van de S.A. Comptoir Général du Batiment, het bouw- en vastgoedbedrijf dat verantwoordelijk was voor het ontwerp en de bouw van de aangrenzende arbeiderswijk Conforta. Armand Janssens was daarnaast ook voorzitter van Les Grands Hôtels Modernes Belges, en bouwheer van onder meer de Résidence Isabelle, Terminus Palace Hotel, Century hotel, en Century Tourist Hotel, waarvan de veelal luxueuze inrichtingen resoneren in Janssens eigen woning. De bouwaanvraag uit 1926 bevat geen ontwerpplan, waardoor de architect niet gekend is. Van de thans verkavelde en bebouwde omringende gronden, bezat Janssens meerdere ruime percelen waarop in de late jaren 1920 en vroege jaren 1930 onder meer een hovenierswoning, serres, een stal en kippenhokken liet bouwen. Het burgerhuis werd nadien een dokterswoning. Nadat de eigenares van de textielketen De Wolmolen er haar intrek nam, werd in 1985 de begane grond verbouwd tot winkelruimte.

Gelegen aan de rand van de Confortawijk, vormt het een geheel met de nummers 174 tot 182, waarin de belendende opbrengstpanden het burgerhuis ondersteunen met een witstenen imitatieparement. Het van 1934 daterende Scheppersinstituut aan de overzijde van de straat sluit in materiaalgebruik en stijlkenmerken aan bij het ensemble, weliswaar in een meer uitgesproken geometriserende art deco. Het opmerkelijke ontwerp voor het woonhuis van de voorzitter van de S.A. Comptoir Général du Batiment, ingeplant tussen eenvoudige burger- en meergezinswoningen en naoorlogse functionele appartementen, valt in de gevelwand op door de bouwhoogte en het terugspringende bouwvolume. De rijke aankleding, die de status en macht van de bouwheer moest uitdragen, staat in sterk contrast met de bescheiden bakstenen speculatiewoningen die de Société op grote schaal realiseerde in de Confortabuurt, en waar de bouwreglementen niet zelden met de voeten werden getreden.

Vijf bouwlagen tellend onder een plat dak, kent de lijstgevel een asymmetrische en getrapte compositie waarbij de bovenbouw sterk terugspringt en elke bouwlaag een verschillende indeling kreeg. Horizontaal is het geleed door een doorlopende balustrade boven de pui en op de verdiepingen door waterlijsten. Het witte natuurstenen parement van de bovenbouw wijkt af van dat op de eerste, tweede en derde verdieping. De gevelvlakken op de begane grond en de balustrade zijn wit geschilderd.

De sterk vooruitgeschoven pui met drie symmetrische rechthoekige openingen, fungeerde oorspronkelijk wellicht als basis voor een bovengelegen en bij de bel-etage aansluitend terras dat uitzicht bood over de aanvankelijk nog in ontwikkeling zijnde Confortawijk. De gesloten balustrade heeft tegen de muurdammen van de pui opvallende getrapte pilasters, gedragen door consoles versierd met samengebonden fruit, bloemen en loofwerk, en gedekt met blauwe hardsteen. De tussengelegen boogvormig uitgesneden afsluitingen zijn verfraaid met verzorgde koperen banden voorzien van gestileerde bloemen. De bel-etage is gekenmerkt door een centrale, brede vensteropening gevat in een kader met gecanneleerde witten natuurstenen pilasters, geflankeerd door twee smallere en iets hoger uitgewerkte symmetrische deur- of vensteropeningen uitgevend op het balkon. De lage tweede verdieping, vermoedelijk de slaapkamers huisvestend, is geopend door twee identieke, horizontaliserende brede vensteropeningen. De nadruk ligt op de monumentale, vermoedelijk twee bouwlagen hoge bovenbouw met drie gelijke venstertraveeën, door een witstenen tussenregel opgedeeld in een rechthoekige en vierkante vensteropening. De gevelopeningen zijn alle gevat in getrapte en verdiepte vlakken, waarbij de bovenbouw bijkomend benadrukt is met een gemeenschappelijk spaarveld rond de vensteropeningen. Op het dak is later een liftkoker toegevoegd.

Het in 2004 nog aanwezige houten schrijnwerk, middels roeden in grote geometrische vlakken opgedeeld en deels ingevuld met eenvoudig in ruiten verdeeld glas in lood, is volledig vernieuwd. Mogelijk gerecupereerd zijn de houten en zwart geschilderde poortvleugels, die in het paneel van de borstwering en de roedeverdeling van de lichten de getrapte vormen in de gevel herhalen. Op de eerste verdieping bevindt zich tegen de centrale muurdam op een eenvoudige console en basement een ingetogen Onze-Lieve-Vrouwbeeld met Kind.

Hoewel het oorspronkelijke ontwerp niet bewaard is, kan de plattegrond van de volledig onderkelderde begane grond ten dele worden afgeleid uit het verbouwingsplan van 1985. In de linkse travee gaf de inkomhal uit op een centrale, tegen de scheimuur ingeplante en zenitaal verlichte bordestrap, op het middenplan geflankeerd door een ruimte waar vermoedelijk de vestiaire gesitueerd was. Zowel aan straat- als tuinzijde waren twee bijkomende kamers ingericht, achteraan met een afzonderlijke en van het aangrenzende perceel uitgenomen smalle diensttrap en met in de rechtse travee een opening naar een ondiep terras en de tuin. Achter de linkse travee bevindt zich een achterbouw op nagenoeg vierkante plattegrond. Volgens foto’s genomen in 2004, is deze drie bouwlagen hoog met een gevarieerde opbouw van teruglopende verdiepingen.

Bij de herinrichting van 1985 kreeg de begane grond, thans in gebruik als kinderdagverblijf, een open plattegrond. Zeker tot in 2004 bleef het rijk aangeklede interieur zeer gaaf bewaard, met houten parketvloeren, bordestrap met bovenlicht, marmeren en vergulde bekledingen alsook het oorspronkelijke behang, het schrijnwerk, en gepleisterde plafonds met sierlijsten of typerende hoge kooflijsten.

  • Archief Vzw Turninum Volksmuseum Deurne, dossier 2.5.028.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Kadastrale leggers Antwerpen, Leggers Antwerpen, afdeling XXIX (Deurne), artikel 5036.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, afdeling XXIX (Deurne), 1926/30.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 329#6634, 329#6634, 329#2898, 329#3359, 329#2117, 329#2011, 643#390.
  • Informatie verkregen van Marcel Windey (6 december 2017).

Auteurs: Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in art deco [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305116 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.