erfgoedobject

Ensemble in beaux-artsstijl

bouwkundig element
ID
305129
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305129

Juridische gevolgen

Beschrijving

Geheel van vijf meergezinswoningen in beaux-artsstijl, in 1929 gebouwd als opbrengsteigendommen voor de 'Naamloze Maatschappij Muggenbergwijk' van projectontwikkelaar Leopold Goffa. De woningen werden doorverkocht in 1932 (54, 60) en in 1934 (52, 56, 58).

Op 13 november 1944 sloeg een V2-bom in op de hoek van de Muggenberglei en Herentalsebaan. Drieëntwintig woonhuizen werden volledig vernield en 95 andere, waaronder de nummers 52 tot 60, geraakten ernstig beschadigd. In de zomer van 1945 liet de heer Voogdt de nummers 52 en 58 in oorspronkelijke staat herstellen, in het najaar van 1945 deden Arthur Verhoeven en de weduwe Van Kerckhoven hetzelfde met respectievelijk de nummers 60 en 56. De aard en omvang van de schade is niet uit de archiefbronnen af te leiden.

Het bouwdossier voor de woningen vermeldt geen architect, maar de ontwerper kan geïdentificeerd worden door vergelijking met andere panden in de buurt. Zo zijn er opvallende overeenkomsten met andere realisaties van Leopold Goffa, die in de omgeving van de Muggenberglei tientallen woningen liet bouwen in een kenmerkende, naar art deco neigende beaux-artsstijl. Voor Goffa, gevestigd in de Van Lissumstraat, tekende dezelfde anonieme bouwmeester onder andere de huizenrijen Van Havrelei 39-47 en Van Havreplein 7-11, en het sterk gelijkende ensemble Muggenberglei 176-178. De huizenrij Muggenberglei 162-168, in opdracht van nog een andere bouwheer, is eveneens in een identieke stijl gebouwd. Op basis van grote stilistische gelijkenissen en identieke details in schrijnwerk en gevelafwerking in andere, wel te identificeren realisaties, kunnen al deze ontwerpen worden toegeschreven aan architect Benoit J. Dupont, die zelf woonde aan de Van Havrelei 7.

Door het consequent aanhouden van materialen, decoratie en verhoudingen vormt de huizenrij een harmonieus geheel. Met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën tellen de vijf rijwoningen met voortuin elk drie bouwlagen onder een platte bedaking. De lijstgevels, rustend op een blauwe hardstenen plint, zijn volledig opgetrokken in witte natuursteen. Typisch voor de beaux-artsstijl zijn de natuurstenen balkonbalustrades met vaasbalusters. Ook kenmerkend is decoratie van gestrikte medaillons, guirlandes en chutes ontleend aan de Lodewijk XVI-stijl, in dit ensemble enkel aangebracht bij de nummers 54 en 58 op de erkerborstweringen en rond een jaartalsteen op de geveltop. Neigend naar de art deco zijn de bloemencorbeilles en florale motieven in laag reliëf op de borstweringpanelen van de nummers 52, 56 en 60.

Het ensemble is opgetrokken volgens een repetitief en alternerend schema waarbij de nummers 52, 56 en 60, en de nummers 54 en 58 identiek werden uitgevoerd. Bij de nummers 52, 56 en 60, gekenmerkt door rechthoekige gevelopeningen, legt de asymmetrische compositie de klemtoon op de brede venstertravee in risaliet. Deze travee wordt gemarkeerd door een over twee bouwlagen opklimmende trapezoïde erker met drie vensters per bouwlaag en een bekronend balkon waarachter een drielicht met deurvenster onder een klokvormige geveltop. De smalle toegangstravee, beëindigd door een platte daklijst, wordt aangezet door een verhoogde en verdiepte toegangsdeur, waarboven op elke bouwlaag één venster.

Bij de nummers 54 en 58, nadrukkelijk horizontaal geleed door een puilijst, cordon en architraaf, ligt de klemtoon volledig op de axiaal opgezette bovenbouw. Afgelijnd door vlakke pilasters op een rocaillebasis, wordt de bovenbouw op de eerste verdieping gemarkeerd door een drielichtsbow-window met bekronend balkon, en op de tweede verdieping door een drielicht met centrale balkondeur onder een segmentvormige gevelbekroning tussen ezelsruggen in witte natuursteen. In de pui een groot venster en een verhoogde deuropening. Beide zijn, anders dan de rechthoekige vensters van de bovenbouw, afgewerkt met een gedrukte boogoverspanning.

De vervanging van het oorspronkelijke houten schrijnwerk dat gekenmerkt werd door gesmede sierroosters op de deuren en door een fijne verticale roedeverdeling van de bovenlichten, verzwakt het algemene beeld van de huizenrij. Bij nummer 54 bleef het schrijnwerk van de begane grond bewaard. Ook verwijderd zijn de voortuinafsluitingen van smeedijzeren draaipoorten en (zij)hekken tussen hardstenen posten.

Het bouwplan toont vijf identiek ingedeelde meergezinswoningen met één huurkwartier per bouwlaag. De plattegrond van de appartementen is gebaseerd op de traditionele enkelhuisindeling die sinds de 19de eeuw standaard was bij de stedelijke burgerwoning en tot ver in de 20ste eeuw doorleefde. In de smalle toegangstravee zit telkens de vestibule met trappenhuis, waarachter zich, in een smalle aanbouw, een keuken en een pomphuis met toilet bevinden. De brede venstertravee wordt ingenomen door een enfilade van twee kamers die bij de gelijkvloerse appartementen wordt verlengd met een veranda die via een betegelde koer uitgeeft op de tuin. Op de verdiepingen is de kamer aan de straatzijde perceelbreed uitgewerkt. Individuele berg- en kolenkelders nemen van elke woning het kelderniveau in. Nog steeds zijn de panden als meergezinswoning in gebruik, nummer 54 uitgezonderd.

  • Kadasterarchief Antwerpen, Leggers Deurne, Afdeling VI, Sectie B, artikel 2633.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Mutatieschetsen, Deurne, afdeling VI, Sectie B, 1929/77.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers 329 # 4685, 329 # 17846, 329 # 17847, 329 # 18288 en 329 # 18291.

Auteurs: Bisschops, Tim
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble in beaux-artsstijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305129 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.