erfgoedobject

Vrijstaand burgerhuis in cottagestijl

bouwkundig element
ID
305163
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305163

Juridische gevolgen

Beschrijving

Vrijstaand burgerhuis in cottagestijl gebouwd naar ontwerp uit 1926, wellicht getekend door aannemer en opdrachtgever Louis Vermeiren-Broeckx, die waarschijnlijk ook de bouwwerken uitvoerde. Het ontwerp maakt deel uit van een project voor een reeks gekoppelde half vrijstaande cottagewoningen met voortuin in de Van Hersbekelei en aansluitende percelen in de Jos Verbovenlei, ontworpen volgens een spiegelend standaardplan. De woningen in de Van Hersbekelei (nummers 4, 6, 8, 10, 12) lijken integraal en gefaseerd uitgevoerd tussen 1924 en 1926, waarbij de archiefbescheiden steeds aannemer Vermeiren-Broeckx opgeven als opdrachtgever, die mogelijk gelinkt kan worden aan de in 1911 gestichte (Naamloze) Antwerpsche Maatschappij voor de onderneming van openbare en bijzondere werken.

De woning sluit aan bij de omgevende bebouwing in de straat, grotendeels bestaande uit burgerhuizen met voortuin in verzorgde art deco, cottagestijl of modernisme, waarbij het straatbeeld bepaald wordt door een gecombineerd gebruik van baksteenparement met doorgaans strak afgewerkte simili. Als tegenhanger van het nabijgelegen nummer 4, zijn gevels en grondplan ontworpen volgens een quasi gespiegeld schema. Van de woning is de oude houten afsluiting naar oud model vervangen en de bestrating is vernieuwd.

Het grote burgerhuis is ontworpen als een half vrijstaande woning, maar is uitgevoerd als vrijstaand bouwvolume met blinde linker zijgevel en aan de rechterzijde de toegang en doorrij naar de dieper gelegen garage. Het pand maakt gebruik van het lange perceel om de woonruimtes achter elkaar te schikken. Daardoor heeft het pand een smalle voorgevel van één travee, en een lange zijgevel die een volwaardige afwerking kreeg waarin het portaal verwerkt is. Het ontwerp combineert alle vaste kenmerken van de cottagestijl: in de parementen wordt de rode baksteen in kruisverband met knipvoeg gecombineerd met contrasterende vlakken in simili en pseudovakwerk; de voor- en zijgevel zijn respectievelijk geaccentueerd door een mansardedak en een puntgevel, beide met houten dakrand, en voorzien van erkerpartijen; vensterschrijnwerk met fijne roedeverdeling en onderdorpels in hout. Deze elementen zorgen samen voor een verzorgd, pittoresk geheel, met in de straatgevel een opvallend eigentijds accent door middel van een strak uitgevoerde simili-omlijsting van het benedenvenster met blinde panelen in de borstwering.

Het burgerhuis combineert een voorbouw van twee bouwlagen onder rood pannendak in overstek met een even hoge, ruime achterbouw onder plat dak. De voorbouw onderscheidt zich door een integraal in simili uitgevoerde bovenbouw met pseudovakwerk op dakniveau, in contrast met de volledig in baksteen uitgevoerde achterbouw. De voorgevel wordt bepaald door boven elkaar geplaatste, individueel vormgegeven drielichten, subtiel samengebracht tot een eenheid: op de begane grond een breed venster met simili-omlijsting die uitloopt in een console ter ondersteuning van de bovenliggende erkeruitsprong met afdaken, bedekt met leien in ruitvorm, en daarboven een dakvenster. Het geheel wordt bijkomend verlevendigd door de gecanneleerde en gebogen behandeling van simili en erker. De verbinding met de zijgevel komt tot stand door twee, zich over de hoek klemmende vlakke pleisterstroken in het baksteenparement.

In de zijgevel groepeert het ontwerp lage, verspringende volumes onder overstekende platte daken, met achtereenvolgens het salonvenster en, in de puntgevelrisaliet, inkom en vestibule, aansluitend op de hoger uitgewerkte achterbouw. Het afgeschuinde, drie treden boven het maaiveld gelegen inkomportaal wordt beschermd door een gestrekte houten luifel, voorzien van sterk geprofileerd, sculpturaal lijstwerk met ojiefmotief gedragen door gezwollen vierhoekige zuilen met geometrische kapitelen. Het portaal is geflankeerd door een opvallend groot venster met gehamerd glas ter verlichting van de vestibule. De bovenbouw van de puntgevel is verder regelmatig ingedeeld met een compacte driezijdige erker voor de badkamer op de verdieping en een tweelicht in functie van de zolderkamer. De kamers in de achterbouw kregen in het gevelvlak verzonken, driezijdige erkerramen, op de begane grond uitgerust met korte, gestrekte houten luifel.

Bewaard zijn het vensterschrijnwerk met onderdorpels en de oude rolluiken, integraal uitgevoerd in hout, maar de erkerpartij in de voorgevel en de houten garagedeuren zijn vernieuwd. Het oude pannendak is vervangen. De twee decoratieve lantaarns die het benedenvenster van de voorgevel afzomen zijn wellicht later toegevoegd.

De oorspronkelijke bouwplannen tonen een ruime woning, voorzien van een centrale inkomhal met omlopende trap onder daklicht. De woning is gedeeltelijk onderkelderd, met provisie- en kolenkelders. Op de begane grond ontsluit de traphal aan straatzijde een groot salon dat de volledige gevelbreedte inneemt. Achter de traphal is toegang tot de eetkamer met driezijdige erker in de zijgevel, terwijl een doorgang aan de linkerzijde de keuken met keldertrap bedient. De eetkamer en de keuken met aangebouwd toilet en bergruimten geven uit op de tuin. De eerste verdieping biedt ruimte aan slaap- en badkamers en op de mansarde zijn zolderkamers voorzien.

Integraal bewaard is de typische pittoreske traphal, volledig in hout uitgevoerd: de trap met oud(er)e beschilderde lichtarmatuur in de hoek, verder uitgerust met kelderlicht en een decoratief uitgewerkte draagstructuur boven de doorgang naar de keuken met dezelfde profilering als in het inkomportaal. Verder hebben alle niveaus de oorspronkelijke plankenvloeren en beneden zijn de oude beglaasde binnendeuren, het vestibuleraam met gehamerd glas en de rolluikkasten behouden.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 329#2039.
  • VAN DEN BORNE S. 2017: Terreinbezoek Van Hersbekelei 12 (Antwerpen) (terreinbezoek op 15 december 2017).

Auteurs: Van den Borne, Steven
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vrijstaand burgerhuis in cottagestijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305163 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.