erfgoedobject

Burgerhuis in art-decostijl

bouwkundig element
ID
305166
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305166

Juridische gevolgen

Beschrijving

Nagenoeg half vrijstaand burgerhuis met garage, gebouwd naar ontwerp van François Toen uit 1928, in opdracht van Timmermans, op dat moment wonend in de Rolwagenstraat 19 in Antwerpen.

Bouwmeester François 'Frans' Toen, wiens loopbaan omstreeks 1895 van start ging, was naast architect ook bouwpromotor. In de periode vóór de Eerste Wereldoorlog, ontwierp hij meerdere huizen voor de Antwerpse burgerij, onder meer in de wijk Zurenborg. Hierbij paste Toen uiteenlopende neostijlen toe, met een statige allure en een hoog decoratief gehalte als constante. Na de Eerste Wereldoorlog bekwaamde Toen zich in een ornamentele art deco, waartoe ook de woning Timmermans behoort. Laat in zijn carrière evolueert hij naar een expressieve baksteenarchitectuur onder invloed van de Amsterdamse school.

De woning sluit aan bij de omgevende bebouwing in de straat, grotendeels bestaande uit burgerhuizen met verzorgde bakstenen art-deco-, cottage- of modernistische gevels. Het pand maakt deel uit van een homogene reeks van zes panden (nummers 7-17), ontworpen in 1927 of 1928. Het geheel kenmerkt zich door een strakke vormgeving met ritmerende erkerpartijen en een afwisselend spel van baksteenparement en simili of witte natuursteen, en met mee ontworpen voortuin met lage afsluiting. Van de woning is de hardstenen sokkel en oudere geometrische toegangspoort nog aanwezig, terwijl het overige smeedwerk verdwenen of overgroeid is; de kasseibestrating is wellicht een recente aanpassing.

Met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën aan de straat, omvat de woning twee bouwlagen onder een mansardedak met rode pannen. De lijstgevels kregen een parement van rode baksteen in staand verband met verweerd opgelegd voegwerk, op een plint in blauwe hardsteen. De traveewerking is benadrukt door monumentale spaarvelden in het baksteenmetselwerk, gecombineerd met simili of natuursteen, ter verlevendiging van inkomportaal, vensterposten, -dorpels en -omlijstingen. Simili is eveneens toegepast voor erker- en terrasbalkon en in de gevelpunt.

In de voorgevel ligt de nadruk op de brede travee die aanzet met een driezijdige erker, doorlopend in een balkon waarop een groot venster uitgeeft, en beëindigd door een mijtervormige bekroning met tweelicht in de dakverdieping. De smalle travee rechts verenigt twee boven elkaar geplaatste rechthoekige vensters. In de drie traveeën brede zijgevel ligt het accent op de middenas met een boven de daklijst uitstekende inkomtravee, benadrukt door een blind spaarveld aan de hoek, en geflankeerd door traplichten in de rechter travee. Centraal gaat de aandacht naar de overluifelde voordeur, bereikbaar via drie treden tussen postamenten en waarvan de consoles en het deurschrijnwerk uitgevoerd zijn in een geometrische vormgeving. De art-decovormgeving laat zich kenmerken in het gebruik van florale elementen, gestileerde bloemenvazen met spiraalmotief en guirlandes in de borstweringen en verder in de toepassing van cannelures en kraalmotieven ter afzoming van de similivelden. Uitgerust met oude lamberkijnen, is het nog aanwezige houten vensterschrijnwerk voorzien van kleinroedeverdeling, op de begane grond enkel in de bovenlichten en in de bovenbouw volledig laddervormig uitgewerkt. De oude toegangsdeur met decoratieve luifel op consoles is bewaard; de oude houten daklijst zit mogelijk nog verborgen achter een PVC-bekleding.

Ondanks de toegang in de zijgevel volgt de binnenstructuur van de onderkelderde woning de klassieke enkelhuisopdeling met twee ongelijke traveeën. In de smalle inkomtravee zijn achtereenvolgens een bureel, traphal met toilet en achteraan een keuken en pomphuis in aanbouw geschikt. De brede erkertravee herbergt in enfilade een salon, eetplaats en veranda, uitgevend op een terras aan een drie treden lager gelegen stadstuin. Op de eerste verdieping omvat de smalle travee een kleine kamer aan straatzijde, en een badkamer in de aanbouw achter de traphal; in de brede travee twee achter elkaar geschikte slaapkamers, aan de straat uitgevend op een balkon. De dakverdieping telt twee mansarde- en één zolderkamer, mogelijk voor inwonend personeel. De kelderverdieping volgt de indeling in ongelijke traveeën van de bovenliggende niveaus met drie achterliggende opslagruimten in de brede travee en aanpalend van straat naar tuin een kolenkelder, de keldertrap en een wijnkelder.

De achtergelegen, gescheiden van de woning ingeplante garage is omstreeks 1935 uitgebreid met een glazen luifel tot tegen het pomphuis, en in 1937 achteraan vergroot met een serre. Later is de glazen luifel omgevormd tot een volwaardige verbinding tussen huis en garage.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 329#4040.

Auteurs: Van den Borne, Steven
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in art-decostijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305166 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.