is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Modernistisch burgerhuis
Deze vaststelling is geldig sinds
Half vrijstaand burgerhuis in gematigd modernistische stijl, naar ontwerp van Emiel Van Averbeke uit 1932, in opdracht van Antoon Ö. Omstreeks 1934 is een garage aangebouwd, ook naar ontwerp van Van Averbeke.
Het ontwerp getuigt van de overgang omstreeks 1930 in het oeuvre van Van Averbeke naar een 'romantisch kubisme'. Nadat hij zich op het einde van de 19de eeuw geprofileerd had als één van de boegbeelden van de art nouveau, legde Van Averbeke zich onder invloed van onder andere Dudok en Berlage toe op een meer rationele en sobere vormgeving, bij de woning Ö eerder gematigd en met traditionalistisch accenten toegepast. Meer plastisch doorgedreven is het iets vroegere ontwerp voor de Stedelijke Normaal- en Oefenschool voor Jongens van 1929-1931, waarin een puristische en weloverwogen volumewerking centraal staat.
De half vrijstaande woning met voortuin sluit aan bij de veelal verzorgde, modernistisch geïnspireerde woningen in het residentiële gedeelte van de Van Notenstraat, gunstig gelegen tegenover het Te Boelaerpark. De lage bakstenen voortuinafsluiting is wellicht een latere aanpassing, waarbij het in het ontwerpplan voorziene horizontaal smeedwerk in buismetaal, met rastervormig ingevulde toegangspoortjes, verdwenen is, samen met de oude bestrating en doorrij tot de garage.
Van de twee bouwlagen hoge woning met souterrain kregen de voor- en zijgevel een volwaardige afwerking met een parement van geelkleurige Belvédère-baksteen in kettingverband met horizontaal geaccentueerde Dudokvoeg – dieperliggende lintvoegen in combinatie met platvolle stootvoegen. Baksteen is ook toegepast voor de hoekdecoratie en verder voor de treden van het inkomportaal en de vensterdorpels. De dakrand, oorspronkelijk wellicht uit hout, is nu bekleed of vervangen in kunststof, terwijl de erkerlatei uitgevoerd lijkt in beton.
De woning valt op door haar hoog uitgewerkte schilddak met geglazuurde pannen, verwijzend naar de Amsterdamse School maar hier gebruikt als een traditionalistische dakkap met achteraan een hoog oprijzende schoorsteen (onuitgevoerd of later weggebroken). Het opvallende dakvolume maakt namelijk geen architecturale verbinding met de gevelfronten, in de zijgevel plastisch opgevat met verspringende muurdelen waarin het inkomportaal geïntegreerd is. De op de straat gerichte voorgevel kreeg op de begane grond een gevelbrede rechthoekige erker, waarboven tegen de dakrand een vierdelig slaapkamervenster, voorzien van een houten bloembak op klossen als een opvallend traditionalistisch element. De verbinding met de zijgevel komt tot stand middels een over de hoek doorlopende erkerlijst, overgaand in een gestrekte inkomluifel, waarboven een horizontaliserende baksteendecoratie het slaap- en badkamervenster samenbrengt. Deze subtiele verlevendiging bestaat uit geprononceerde stroken in blokverband, onderaan uitgewerkt als een rollaag die de vensterdorpels incorporeert. In de zijgevel ontsluiten zes bakstenen treden het hoger gelegen inkomportaal met rechthoekige beglaasde inkomdeur geflankeerd door een vierlicht voor toilet en vestiaire. Aan rechterzijde is de eetkamer bijkomend verlicht door een groot drieledig venster. Smalle drielichten zijn ook toegepast als kelderlichten.
Het vensterschrijnwerk was oorspronkelijk integraal in hout uitgevoerd, nog bewaard in de erker en zijlicht van het inkomportaal, maar elders grotendeels vernieuwd, met behoud van de oorspronkelijke indeling. Het vierdelige zijlicht heeft nog het oude metalen siersmeedwerk. Ook de bloembak in de voorgevel is nog aanwezig.
De tegen de woning gebouwde garage uit omstreeks 1934 vervangt de oorspronkelijk inpandige voorganger, die toegankelijk was vanaf het binnengebied. Van de garage is de oorspronkelijke of oudere, tweedelige en verticaal beglaasde garagepoort nog aanwezig.
Van Averbeke opteerde voor een eigenzinnige planstructuur met zijdelings ingeplante en dwars op de straat georiënteerde traphal, toegankelijk vanuit de eetkamer in plaats van de gebruikelijke locatie aan de inkomhal. Op de begane grond een opvallende geschrankte ruimte-indeling: aan de straatzijde de woonkamer met hoekschouw, verbonden met de achterliggende eetkamer, geïntegreerd tot een grote opengewerkte ruimte, kruiselings geflankeerd door inkom en vestiaire vooraan en achteraan door de traphal. Van hieruit is toegang tot de kelder én achtergelegen keuken, die samen met de eetkamer uitgeeft op een terras, via een buitentrap verbonden met de tuin. In de bovenbouw, terugwijkend opgevat aan tuinzijde, zijn op de eerste verdieping vooraan een slaapkamer met en suite badkamer geschikt, en een tweede slaapkamer achteraan. Op de zolderverdieping zijn drie kamers ingericht.
Auteurs: Van den Borne, Steven
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Van Notenstraat
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Modernistisch burgerhuis [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305172 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Stad Antwerpen
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.