erfgoedobject

Duitse observatiepost

bouwkundig element
ID
305322
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305322

Juridische gevolgen

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie, gelegen op een akker ten noorden van de Stuurstraat, ten westen van de Zandstraat. De bunker maakt deel uit van een cluster bunkers, die min of meer op één lijn liggen.

Historisch overzicht

Duitse bunker uit de Eerste Wereldoorlog, opgetrokken als onderdeel van de 'Westabschnitt'. Dit is een Duitse bunkerlinie uit de Eerste Wereldoorlog, die is aangelegd als onderdeel van de 'Stellung Antwerpen'. De bunkerlinie is ongeveer twaalf kilometer lang en situeert zich tussen de Schelde stroomopwaarts, ter hoogte van Fort Steendorp (Temse) tot de polders van Beveren. De meeste bunkers van de 'Westabschnitt' waren opgetrokken volgens gestandaardiseerde ontwerpen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden deur- en andere muuropeningen op bevel van de Duitse bezetter dichtgemaakt, opdat de bunkers niet door het verzet of parachutisten zouden gebruikt worden.

De bunker wordt op Duitse plannen aangeduid met 'IB5'. Het betreft een observatiepost ten behoeve van de infanterie. De infanteriewaarnemer was verantwoordelijk voor het telefonisch leiden en coördineren van de infanterievuren, zoals zware mitrailleurs of granaatwerpers. Dit type 'Infanterie-Beobachtung' was ingeplant in de voorste lijn en is voorzien van een observatiegleuf in het vooruitspringende deel aan de frontzijde van de bunker. De gleuf is ongeveer 15cm hoog, 80cm breed en versmalt naar het midden toe. Deze gleuf kon naar verluidt binnenin met een ijzeren plaat worden afgesloten. In het plafond zou bij dit type ook een periscoopopening aanwezig zijn.

Beschrijving

Militaire constructie uit gewapend beton met een uitspringend deel aan westelijke zijde. De totale afmeting van de constructie bedraagt min of meer 5 x 3,2m. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. Het dak is gegoten op een plafond van gegolfde plaatijzers, die tussen ijzeren liggers zijn aangebracht. Het dak van de bunker is achteraan in de vorm van een licht zadeldak uitgewerkt, terwijl de bovenste rand van de achtergevel vlak is. De randen van het dak en de hoeken aan voorzijde (westelijke zijde) zijn afgerond of schuin afgewerkt, waardoor de hoeken van de achtergevel uitsteken. Op het beton is een afwerkingslaag aangebracht.

In de muur van het vooruitspringend deel aan frontzijde zit een gleuf van min of meer 15cm hoog en 80cm breed, die deels is dichtgemetseld. De toegang aan oostelijke zijde vormt het uiteinde van een L-vormige gang, die op zijn beurt via een deuropening toegang verschaft tot een kleine ruimte. Ter hoogte van de deuropening tussen gang en binnenruimte zitten ijzeren elementen. In de achtergevel aan oostelijke zijde zit onder meer een ronde opening en enkele uitsparingen, waaronder ter hoogte van de deuropening.

Bronnen

  • Brussel, Koninklijk Legermuseum, Fonds 185, doos 573: Kaiserliche Fortifikation Antwerpen. West-Abschnitt. Bataillonsabschnitten (kopieën geraadpleegd in het documentatiecentrum Simon Stevinstichting, Edingen).
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.
  • VAN HOLLEBEEKE Y., BOURGEOIS J. & STICHELBAUT B. 2013: Inventarisatie van bovengronds bewaarde WO I – relicten van de Antwerpse Südabschnitt (Klein-Brabant tot kanaal Schoten-Turnhout), onuitgegeven studie Universiteit Gent, vakgroep Archeologie in opdracht van Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • VAN MEIRVENNE R. 2001: Duitse verdedigingslijn van 1917 op de Linkerscheldeoever, s.l.
  • VAN MEIRVENNE R. & DEVOS P. 2002: De Duitse bunkerlinie van Steendorp-Vrasene 1917, Kleine Cultuurgids Provincie Oost-Vlaanderen, Gent.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Duitse bunkerlinie Westabschnitt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse observatiepost [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305322 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.