Eén van twee naast elkaar gelegen gedenktekens in het verlengde van de Geluveldplaats, naast de vroegere molenberg: een gedenkkruis voor het South Wales Borderers Regiment en een gedenkmuur voor het Worcestershire Regiment.

Historische achtergrond

In het kader van de Eerste Slag bij Ieper vinden van 29 tot 31 oktober 1914 gevechten plaats bij Geluveld. Na herhaalde mislukte aanvallen, werd op 31 oktober Geluveld 's namiddags toch door de Duitsers veroverd: pas nadat de molen van Geluveld door enkele voltreffers instortte, leek de Britse weerstand gebroken en drongen Duitse troepen het dorp en kasteelpark binnen. Heel wat Duitse bevelhebbers moesten het strijdperk op een draagberrie verlaten. Enkele honderden Britten werden gevangen genomen. Een hoop bataljons werd gedecimeerd en op de vlucht gejaagd. Een compagnie 2/Worcestershire werd reeds door Brigadier-Generaal FitzClarence naar de omgeving van de tramstatie gezonden om een Duitse doorbraak in de richting van de Veldhoek en het Polygoonbos te verhinderen. De andere drie compagnieën kwamen in actie kort na de inname van Geluveld. Het bataljon bevond zich in reserve in het Polygoonbos en trok op richting Geluveld. De bevelhebber, Major Hankey, organiseerde de tegenaanval van zijn bataljon in twee golven in de omgeving van de Reutelbeek. Het bataljon stormde in de richting van de kapotgeschoten en brandende dorpskern. Vluchtende Britse militairen riepen de Worcesters toe dat het geen zin meer had. Velen werden gedood of gewond door Duitse granaten, maar het bataljon bereikte wel de omgeving tussen het kasteel en de markt. De Duitsers sloegen op de vlucht. Van de 461 militairen van 2/Worcestershire, werden er 192 uitgeschakeld. Daarop nam het zijn posities in langs de rand van het kasteelpark, het dorp zelf bleef in Duitse handen. In de nacht van 31 oktober op 1 november werd het kasteel Keigniaert door de Duitsers heroverd. Ze troffen er slechts een veldhospitaal aan, dat niet tijdig geëvacueerd kon worden. De Britten waren slechts een uur te voren halsoverkop gevlucht. Ze hadden beslist de omgeving Geluveld-Polderhoek op te geven en nieuwe stellingen in te nemen langs de zuidrand van het Polygoonbos, over de Veldhoek en van daar naar het Herenthagebos. Na het invallen van de duisternis kon men onopgemerkt de nieuwe frontlijn bezetten.

In 1924 keurde de Geluveldse gemeenteraad het ontwerp van een gedenkteken voor het Worcestershire Regiment goed. Het gedenkteken werd bekostigd door een inwoner van Worcester, George Jones, en op zijn vraag geplaatst tegen de gevel van een huis, bewoond door een oorlogsinvalide. Deze woning van de Asiles des Soldats Invalides Belges stond op een strook grond van het park van Felix Vandenpeereboom (Veldhoek). De oorspronkelijke plannen gaven als tekst voor het gedenkteken: "Hier vielen de koene stryders van een Worcester Regiment, slachtoffers der Duitsche gasbommen den ... 1915". Deze tweetalige tekst werd evenwel bij de bouw van het gedenkteken gewijzigd. Kort na de Tweede Wereldorlog vonden de veteranen van het Worcestershire Regiment de uitdrukking 'den barbaarschen vyand' niet meer passend en lieten het vervangen door 'den vastberaden vyand'. Het huis en het gedenkteken werden ontworpen door de Ieperse architect Raphaël Speybrouck. De werken werden uitgevoerd door F. Cassart, een steenbewerkend bedrijf met vestigingen in Berchem en Ieper. De forfaitaire kostprijs werd vastgelegd op 2500 BEF. Het gedenkteken werd op 31 oktober 1925 onthuld, elf jaar na de tegenaanval van de Worcesters. Op de plechtigheid waren verschillende hoge Belgische en Britse officieren present naast een afvaardiging van de 'Asiles des Soldats Invalides Belges', van het ministerie van landsverdediging onder leiding van minister Devèze en van de War Graves Commission. George Jones kon zelf evenwel niet aanwezig zijn en stuurde een telegram. Verschillende redevoeringen werden gehouden, onder meer ook door burgemeester Keingiaert de Gheluvelt, waarna de schoolkinderen de verschillende nationale liederen zongen.

Aanvankelijk werd het huis bewoond door Theophiel Vanlaer, vanaf 1926 door Camille Carron (gifgas), later door Maurice Carrein. Jaren later verloor het huis zijn functie als woning voor oorlogsinvaliden. Het gedenkteken werd daarop verplaatst naar de molen, waar het staat naast dat van de South Wales Borderers. Enkel de gedenkplaat werd opnieuw gemonteerd, ditmaal tegen een bakstenen muur.

Beschrijving

Grijze hardstenen gedenkplaat met rondboog bovenaan, op oranje bakstenen muur bekroond met grijze hardstenen deksteen. Op de gedenkplaat uitgehouwen, wit beschilderde letters. "The Worcestershire Regiment 1st June 1794", met eronder "Firm", het regimentskenteken, "2nd Battalion" en daaronder "To the Eternal Memory of the Officers and Men of the 2nd Worcesters who on 31st October 1914 fighting gloriously against a determined foe gave their lives at Gheluvelt that civilization might be saved. This Memorial is erected in pride and gratitude by a Man of Worcestershire and the "Asiles des Soldats Invalides Belges"." "Ter Eeuwige gedagtenis aan Bevelhebbers en Manschappen van het 2de Worcesters welke op 31sten October 1914 streden tegen een vastberaden vyand en hun leven gaven te Gheluvelt ter redding der beschaving', 'dit gedenkteeken is opgerigt uit fierheid en erkentelykheid door een Burger van Worcester en het Werk "Asiles des Soldats Invalides Belges". Hoogte 226 cm x breedte 120 cm x diepte 45 cm.