erfgoedobject

Herenhuis

bouwkundig element
ID
305898
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305898

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Herenhuis
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Herenhuis dat teruggaat tot een 18de-eeuws pand, maar het huidige uitzicht met lijstgevel met neoclassicistische inslag kreeg in 1882.

Historiek

Volgens de concordantielijst van de huisnummers uit de Oostenrijkse periode met de nummering van de primitieve kadastrale percelen bevond zich hier eertijds de refuge van de Sint-Bernardusabdij van Hemiksem. Na de afschaffing van de kloostergemeenschappen in onze gewesten door de Franse overheerser in 1796 kwam het goed als "Propriété National" in staatshanden. Volgens de belastingregisters uit de Franse periode kwam (een deel van) het pand tussen 1796 en 1810 in handen van brouwer Jean-Baptiste Olivier (1747-1840), die tussen 1826 en 1830 zetelde als burgemeester van Mechelen.

De woning van burgemeester Olivier werd rond 1840 opgetekend door August Van den Eynde. Hij geeft een woonvolume weer met een lijstgevel van vijf traveeën over twee en halve bouwlaag en een lager flankerend volume met twee rondboogpoorten in een omlijsting met entablement.

Het primitief kadastraal plan van de Mechelse binnenstad uit circa 1824 toont op perceel A13 een U-vormig volume met ruime tuin. Op basis van deze kadastrale kaart kunnen we veronderstellen dat de beide door Van den Eynde weergegeven poorten vermoedelijk behoorden tot een ondiep poortgebouw. In 1870 werd het rechtergedeelte van dit U-vormig volume afgebroken om plaats te ruimen voor twee nieuwe woningen, het huidige (2018) Nieuwe Beggaardenstraat 42 en Nieuwe Beggaardenstraat 44. Deze wijzigingen werden nog in 1870 vastgelegd in een kadastrale mutatieschets.

Een kadastrale mutatieschets uit 1877 toont aan dat rond dat ogenblik het huidige nummer 46 - het resterende linkse gedeelte van de vroegere U-vorm - deels naar achter toe werd uitgebreid. In 1882 was het resterende gedeelte van de vroegere woning van burgemeester Olivier in handen van de heer Ch. Van Asbroeck. Deze eigenaar diende in 1882 twee aanvragen in om het pand op te splitsen in twee afzonderlijke woningen en deze te verbouwen, telkens naar plannen van V. Fereman.

Op de bestaande toestand van de plannen uit bouwdossier 1882/0109 herkennen we het grote woonvolume en een gedeelte van de aanpalende lagere vleugel zoals die in 1840 door August Van den Eynde waren weergegeven. De nieuwe toestand geeft aan dat de twee linkse traveeën van het woonhuis werden afgesplitst als een kleine, afzonderlijke woning, het huidige nummer 48, die volgens bouwdossier 1882/0183 werd voorzien van een eigen toegangsdeur en een winkelpuitje. De drie rechtse traveeën van het woonhuis en het aanpalende, lagere gedeelte werden volgens bouwdossier 1882/0109 verbouwd tot de huidige woning van vier traveeën, met neoclassicistische lijstgevel. Een ongedateerde foto uit het Stadsarchief Mechelen toont aan dat deze lijstgevel aanvankelijk bepleisterd en witgeschilderd was.

Beschrijving

Herenhuis van vier traveeën en twee en halve bouwlaag onder een afgewolfd zadeldak met nok parallel aan de straat. Dit volume gaat terug tot een drie traveeën tellend pand met een vermoedelijke 18de-eeuwse kern. Het is niet bekend of er historische bouwsporen zijn bewaard in de woning. Het huidige uitzicht is volledig bepaald bij een grondige verbouwing in 1882.

Ontpleisterde rode bakstenen lijstgevel uit 1882 met neoclassicistische inslag op een hardstenen plint, die ter hoogte van de keldergaten ovale verluchtingsopeningen en links van de toegang een sierlijke gietijzeren voetschraper heeft.

Licht geaccentueerd toegangsrisaliet met bewaarde rechthoekige neoclassicistische houten poort met bovenlicht in een eenvoudige vlakke hardstenen omlijsting uit 1882. Het eind-19de-eeuwse hang- en sluitwerk bleef bewaard, net als de figuratief uitgewerkte ijzeren schampstukken.

Rechthoekige, beluikte benedenvensters en licht getoogde bovenvensters met hardstenen boven- en onderdorpels, ingevuld met T-ramen met versierend wisseldorpelklosje (kubusje met guttae) op de kruising van de tussendorpel en de stolpnaald. De mezzanine is afgelijnd met een natuurstenen band; in elke travee verlicht een smal zoldervenster met afgeronde hoeken. Gevelaflijning door middel van een wit geschilderde, mogelijk deels vernieuwde houten kroonlijst met rechte tandfries.

  • Kadastraal Archief Mechelen, mutatieschetsen: 1870, schets 1; 1877, schets 1; 1883, schets 2.
  • Stadsarchief Mechelen, primitief kadastraal plan, circa 1824, wijk A, blad 1.
  • Stadsarchief Mechelen, bouwaanvragen: 1870/0081, 1870/0082, 1882/0109, 1882/0183.
  • Stadsarchief Mechelen, www.regionalebeeldbank.be: SME001002095, SME002000225.
  • Stadsarchief Mechelen, Modern archief, 4274: Vergelijkende tafel van de Oostenrijkse wijknummers met deze van de primitieve kadastrale percelen.
  • Stadsarchief Mechelen, Modern archief, 2428: Contribution foncière an 5, (1796-1797).
  • Stadsarchief Mechelen, Modern archief, 2429: Contribution foncière, (1810).

Auteurs: Van den Mooter, Maarten
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herenhuis [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305898 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.