Halfondergrondse betonnen militaire constructie, gelegen aan de noordelijke zijde van het kanaal Dessel-Schoten, ter hoogte van de noordelijke hoek van sluis 4, net ten oosten van de brug over het kanaal (Handelslei). De bunker ligt achter een winkelpand (Handelslei 2-8) en is zichtbaar vanaf het jaagpad (Kempisch Kanaal).

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Turnhoutkanalstellung'. Dit betreft een Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog met verdedigingswerken, die vanaf november 1916 was aangelegd langs het kanaal Dessel-Schoten-Turnhout. Aan de Oude Kom in Turnhout draaide de stelling weg van het kanaal in de richting van Corsendonk (Oud-Turnhout) en vormde ze een halve kringstelling ten oosten van Turnhout.

Ter hoogte van strategische punten zoals sluizen, bruggen, zwaaikommen, wegen en spoorwegen werden verdedigingswerken zoals bunkers, mitrailleuropstellingen, loopgraven en draadhindernissen opgetrokken. In het totaal zouden er oorspronkelijk 132 bunkers zijn opgetrokken langs de 'Turnhoutkanalstellung'. De meeste bunkers kunnen teruggebracht worden tot drie types.

Volgens een Duitse kaart zou het gaan om een 'Masch.Gew.Stand zugl. Unterschlupf für 18 Man'. Dit betreft een bunker met bijhorende mitrailleursopstelling die eveneens diende te fungeren als manschappenverblijf voor 18 man. Dit type bunker wordt in Belgische inventarissen aangeduid met type I.

Aan de noordwestelijke zijde van sluis 4 waren er volgens de Duitse kaart twee dergelijke bunkers (type I) opgetrokken aan beide zijden van de brug, met er tussen drie vooruitgeschoven observatieposten (type III). Een luchtfoto van 31 januari 1918 maakt duidelijk hoe deze bunkers aan noordelijke zijde bijkomend beschermd werden door een dubbele rij draadversperringen en loopgraven. Beide mitrailleursposten waren volgens deze kaart respectievelijk in noordoostelijke en zuidwestelijke richting georiënteerd, en hadden dus de oevers van het kanaal in beide richtingen in het vizier.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen constructie met rechthoekig grondplan van grosso modo 6 x 5,4 meter uit gewapend beton, dat gegoten werd tegen een houten bekisting. Het beton van het dak bevat vrij grove kiezels. De randen van het dak zijn schuin afgewerkt, behalve aan de achterzijde. Parallel met de (zuidoostelijke) achtermuur verbindt een gang de twee toegangen (waarvan één deels werd dichtgemetseld) tot de bunker. Voor zover zichtbaar is het plafond verstevigd met ijzeren profielen waartussen houten planken zaten (deels bewaard). In deze gang monden twee rechthoekige ruimtes uit, die ook onderling via een doorgang met elkaar verbonden zijn. Ter hoogte van de doorgang tussen de twee ruimtes zit een kachelnis met opening voor rookafvoer, die via een tweede opening in de achterwand de bunker kon verlaten. Er zijn in de bunker nog lampnisjes en zinkputjes aanwezig.