erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
305921
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305921

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Duitse bunker
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie ten noordwesten van brug 11. De bunker is meer bepaald gelegen in een bosje ten noorden van het kanaal Dessel-Schoten en ten noorden van het jaagpad (Lochtsebaan), ten westen van de Westmallebaan, op 35 meter ten noorden van een bunker type I. De toegangszijde ligt bijna volledig onder aarde, terwijl de voorzijde van de bunker voor een groot deel bovengronds ligt.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Turnhoutkanalstellung'. Dit betreft een Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog met verdedigingswerken, die vanaf november 1916 was aangelegd langs het kanaal Dessel-Schoten-Turnhout. Aan de Oude Kom in Turnhout draaide de stelling weg van het kanaal in de richting van Corsendonk (Oud-Turnhout) en vormde ze een halve kringstelling ten oosten van Turnhout.

Ter hoogte van strategische punten zoals sluizen, bruggen, zwaaikommen, wegen en spoorwegen werden verdedigingswerken zoals bunkers, mitrailleuropstellingen, loopgraven en draadhindernissen opgetrokken. In het totaal zouden er oorspronkelijk 132 bunkers zijn opgetrokken langs de 'Turnhoutkanalstellung'. De meeste bunkers kunnen teruggebracht worden tot drie types.

Volgens een Duitse kaart zou het gaan om een 'Unterschlupf für 3 Man. zugl. Inf. Beobachter'. Dit betreft een kleine schuilplaats voor drie personen, die eveneens diende te fungeren als observatiepost. Een ronde opening doorheen het dak diende wellicht voor het gebruik van een periscoop. Dit type bunker wordt in Belgische inventarissen aangeduid met type III.

Volgens de Duitse kaart van de 'Turnhoutkanalstellung' waren er ter hoogte van brug 11 twee bunkers met mitrailleursopstellingen opgetrokken, aan weerszijden van de brug, met er tussen twee vooruitgeschoven observatieposten. De mitrailleursopstellingen waren in tegenovergestelde richting georiënteerd en hadden zodoende elk een andere zijde van het kanaal in het vizier. Slechts deze observatiepost en één bunker van het type I, allebei ten westen van de brug gelegen, zijn bewaard.

Beschrijving

Kleine betonnen militaire constructie met een rechthoekig grondplan van min of meer 360 x 240 cm, opgetrokken uit gewapend beton. Het plafond van dit type bunker is normaliter versterkt met stalen profielen, met ertussen houten beplanking. Het dak is vooraan gebogen, terwijl de hoeken van de voormuur schuin zijn afgewerkt. De toegang centraal in de achterzijde, ligt nu onder aarde. In de voormuur aan de binnenzijde steekt normaal gezien een gleuf die tot een kleine opening aan de buitenzijde versmalt. Het plafond ter hoogte van deze gleuf is hoger uitgewerkt. Bij dit type bunker zit er in de vloer normaal gezien een rond zinkputje, terwijl er één ronde opening met buis doorheen het dak steekt.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Turnhoutkanal. 1:20.000 (Duitse kaart met aanduiding bunkers).
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Brecht

  • Is deel van
    Brechtse Heide

  • Is deel van
    Turnhoutkanalstellung


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305921 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.