erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
305931
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305931

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Duitse bunker
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie, gelegen aan de noordelijke zijde van het kanaal Dessel-Schoten, ten noordwesten van brug 7. De bunker ligt meer bepaald op een akker net ten noorden van het jaagpad langs het kanaal, ten westen van de Looiweg. In de onmiddellijke omgeving zijn er nog bunkers bewaard.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Turnhoutkanalstellung'. Dit betreft een Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog met verdedigingswerken, die vanaf november 1916 was aangelegd langs het kanaal Dessel-Schoten-Turnhout. Aan de Oude Kom in Turnhout draaide de stelling weg van het kanaal in de richting van Corsendonk (Oud-Turnhout) en vormde ze een halve kringstelling ten oosten van Turnhout.

Ter hoogte van strategische punten zoals sluizen, bruggen, zwaaikommen, wegen en spoorwegen werden verdedigingswerken zoals bunkers, mitrailleuropstellingen, loopgraven en draadhindernissen opgetrokken. In het totaal zouden er oorspronkelijk 132 bunkers zijn opgetrokken langs de 'Turnhoutkanalstellung'. De meeste bunkers kunnen teruggebracht worden tot drie types.

Volgens een Duitse kaart zou het gaan om een 'Masch.Gew.Stand zugl. Unterschlupf für 18 Man'. Dit betreft een bunker met bijhorende mitrailleursopstelling die eveneens diende te fungeren als manschappenverblijf voor 18 man. Dit type bunker wordt in Belgische inventarissen aangeduid met type I.

Volgens de Duitse kaart van de 'Turnhoutkanalstellung' was er aan weerszijden ten noorden van brug 7 een bunker met bijhorende mitrailleursopstelling (type I) opgetrokken, elk met een andere schietrichting (westelijk respectievelijk oostelijk) zodat de flanken van het kanaal gedekt waren. Ten noorden hiervan waren twee vooruitgeschoven observatieposten (type III) opgetrokken. Deze verdedigingswerken waren aan noordelijke zijde bijkomend versterkt met draadhindernissen, terwijl er ook loopgraven in het bruggenhoofd waren uitgebouwd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.

Beschrijving

Halfondergrondse constructie met rechthoekig grondplan van grosso modo 6 x 5,4 meter uit gewapend beton. De randen van het dak zijn voor zover zichtbaar schuin afgewerkt, behalve aan de achterzijde. Het plafond is versterkt met stalen profielen (rails), waartussen houten planken gestoken werden. Een gang, parallel met de achtermuur verbindt de twee toegangen tot de bunker. Eén toegang was dichtgemetseld, maar is nu ten dele weer opengemaakt. Links en rechts van de toegangen zijn er uitsparingen. In de gang van de bunker monden twee rechthoekige ruimtes uit, die ook onderling via een doorgang met elkaar verbonden zijn. In dit type bunker zijn doorgaans zinkputjes, een kachelnis en lampnisjes voorzien, evenals één opening doorheen het plafond.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Turnhoutkanal. 1:20.000 (Duitse kaart met aanduiding bunkers).
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305931 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Gemeente Rijkevorsel

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.