Betonnen militaire constructie, gelegen op een akker tussen de Oude Galgenstraat en de Antitankgracht, ten zuidwesten van Fort Ertbrand. Het betreft één van drie bij elkaar gelegen bunkers. Deze bunker lag net achter de meest vooruitgeschoven bunkerlijn.
Historisch overzicht
Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.
De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden betonspatten aangebracht op die delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.
Dit type bunker werd met 'Zf' aangeduid. Volgens een legende, horende bij een kaart van de 'Nordabschnitt', moet dit geïnterpreteerd worden als 'Zugführerunterstand', een commandopost voor een bevelhebber van een peloton. In Belgische inventarissen wordt dit type aangeduid met type XVII. Het betreft een type bunker met een asymmetrische plattegrond, één L-vormige toegang en een binnenruimte van 2,5 op 2 meter.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.
Beschrijving
Militaire constructie uit gewapend beton met een L-vormige plattegrond van min of meer 6,15 x 3,5 meter. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. De randen van het dak en de hoeken aan voorzijde (noordelijke zijde) en de zijkanten zijn afgerond. Op het betonnen dak is grasbegroeiing aanwezig. Tegen de achtergevel zijn betonspatten aangebracht. De zijgevel is opvallend glad afgewerkt. De toegang tot de bunker aan de zuidelijke achterzijde van de bunker is dichtgemetseld. In de achtergevel zitten ronde openingen met buizen en een verticale gleuf.
- Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Nordabschnitt. Übersichtsplan, 1:25.000; Stellungsplan. Antwerpen-Nordfront-Turnhoutkanal, 1:40.000; Turnhoutkanal, 1:20.000; doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
- DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
- GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
- GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
- GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.