Betonnen militaire constructie, gelegen in het Mastenbos, langs een wandelpad op 180 meter ten noordwesten van de Kalmthoutsesteenweg. De bunker ligt op enkele tientallen meters achter de meest vooruitgeschoven bunkerlijn.
Historisch overzicht
Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.
De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden betonspatten aangebracht op die delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.
Deze bunker is een type, dat omschreven wordt als een 'U Tr', wat staat voor 'Untertreteraum', een groot manschappenverblijf. In Belgische inventarissen wordt dit type aangeduid met type VII. Dit type heeft een rechthoekig grondplan, met twee toegangen aan de achterzijde, die elk via een L-vormige gang uitmonden in de grote binnenruimte.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.
Beschrijving
Militaire constructie uit gewapend beton met rechthoekig grondplan. De bunker is voor een groot deel aangeaard. De randen van het dak zijn voor zover zichtbaar afgerond, behalve aan de (zuidwestelijke) achterzijde. Op de achtergevel zijn betonspatten aangebracht. Centraal bovenaan deze achtergevel is een rechthoekig vlak uitgespaard voor het aanbrengen van een opschrift. Eén toegang is dichtgemetseld, in de andere steekt een (recente) traliehekken. IJzeren elementen ter hoogte van deze toegangen dienden voor het bevestigen van deuren. In de achtermuur tussen de deuropeningen zitten ronde openingen (met buis) en een verticale gleuf. Her en der in de buitenmuren zitten kleine uitsparingen.
Aan de binnenzijde is ter hoogte van de toegang roodbruine verf zichtbaar. Tegen het plafond van de bunker zijn gegolfde plaatijzers aangebracht tussen stalen profielen. Via een L-vormige gang en een tweede toegang, waar ook ijzeren elementen bewaard zijn voor de bevestiging van een deur, kon de centrale binnenruimte langs beide zijden bereikt worden. In deze bunker zijn er restanten van ijzeren structuren, die wellicht dienden voor de montage van britsen.
- Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Nordabschnitt. Übersichtsplan, 1:25.000; Stellungsplan. Antwerpen-Nordfront-Turnhoutkanal, 1:40.000; Turnhoutkanal, 1:20.000; doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
- DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
- GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
- GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
- GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.
- Foto's genomen door Tom Oliviers, 16 september 2016.