erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
306060
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306060

Juridische gevolgen

Beschrijving

Betonnen militaire constructie, gelegen in het Mastenbos, op ongeveer 120 meter ten zuidoosten van de Kalmthoutsesteenweg, nabij een wandelpad. De bunker maakt er deel uit van de meest vooruitgeschoven loopgraaf. De bunker is meer bepaald deels ingewerkt in de borstwering van de loopgraaf, die langs de zuidwestelijke achterzijde van de bunker loopt.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.

De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden betonspatten aangebracht op die delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.

Deze bunker behoort tot het type 'A.B.', wat staat voor 'Artillerie Beobachter', een artillerieobservatiepost. De artilleriewaarnemer was verantwoordelijk voor het aanvragen en leiden van de artillerievuren. In de Belgische inventaris is dit type XIV. Dit type bunker meet min of meer 7 x 3,2 meter. Centraal aan frontzijde springt de bunker uit. In deze uitbouw zit een opening, die afgesloten was met een 4cm dikke ijzeren plaat. Dit type bunker heeft aan de achterzijde één toegang, die via een L-vormige gang en een tweede deuropening uitmondt in de binnenruimte.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.

Beschrijving

Militaire constructie uit gewapend beton. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. De bunker is aan de (noordoostelijke) voorzijde grotendeels onder aarde gebracht, maar de pantserkoepel is een beetje zichtbaar. De randen van het dak zijn voor zover zichtbaar gebogen, behalve aan de (zuidwestelijke) achterzijde. Tegen delen van de achtergevel zijn betonspatten aangebracht, terwijl er ook roodbruine verfspatten (camouflage) zichtbaar zijn op de achtergevel en bij de toegang. Boven de toegang is een vlak voor een opschrift voorzien. In deze toegang zit er nu een metalen deur met gleuf voor vleermuizen. Er zijn gegolfde plaatijzers tussen stalen liggers aangebracht tegen het plafond.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Nordabschnitt. Übersichtsplan, 1:25.000; Stellungsplan. Antwerpen-Nordfront-Turnhoutkanal, 1:40.000; Turnhoutkanal, 1:20.000; doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.
  • Foto genomen door Tom Oliviers, 17 juli 2013.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Duitse bunkerlinie Nordabschnitt

  • Is deel van
    Kapellen

  • Is deel van
    Loopgraven en bunkers in het Mastenbos

  • Is deel van
    Loopgravensysteem tussen fort Ertbrand en fort van Brasschaat (Antwerpen-Turnhoutstellung)

  • Is deel van
    Militair erfgoed op de overgang van Scheldepolders naar Kempen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306060 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.