is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Duitse bunker
Deze vaststelling is geldig sinds
is deel van de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Duitse bunkerlinie Nordabschnitt
Deze vaststelling is geldig sinds
is deel van de aanduiding als vastgesteld gebied in de landschapsatlas Militair erfgoed op de overgang van Scheldepolders naar Kempen
Deze vaststelling is geldig sinds
Betonnen militaire constructie, gelegen in een weide ten noorden van Hoogeind, op ongeveer 140 meter ten zuidwesten van Schans Smoutakker.
Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.
De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden vaak betonspatten of reliëf aangebracht op die betonnen delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.
Deze bunker maakte deel uit van de meest vooruitgeschoven loopgraaf met bunkers tussen Fort Stabroek en Schans Smoutakker. Het betreft hier een bunker van het type 'IB', wat staat voor 'Infanterie Beobachter', een observatiepost ten behoeve van de infanterie. In Belgische inventarissen wordt dit type aangeduid met type IX. De infanteriewaarnemer was verantwoordelijk voor het telefonisch leiden en coördineren van de infanterievuren, zoals zware mitrailleurs of granaatwerpers.
Kenmerkend bij dit type bunker is de waarnemingsopening in het vooruitspringend deel aan de voorzijde van de bunker. Deze waarnemingsopening is afgesloten met een gebogen pantserplaat. Het betreft een 4cm dikke ijzeren plaat, die vooraan gebogen en bovenaan vlak is. In het vlakke deel zit een ronde opening, die met ijzeren platen gedicht kon worden. In het schuine deel van de ijzeren plaat, juist boven de betonnen wand, zit een kleine gleuf. De pantserkoepel is bij deze bunker bewaard gebleven.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter. Ook bij deze bunker is de toegang aan de zuidelijke achterzijde dichtgemetseld.
Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)