Geheel van een monumentaal burgerhuis met waardevol interieur en arbeiderswoningen gelegen in een grote ommuurde tuin langsheen de Kroonstraat en de Baron Descampslaan. In deze muur werd aan de Baron Descampslaan een wegkapel ingewerkt. De bebouwing werd voor het eerst weergegeven op de kaart van Ferraris (1771-1778), maar werd eind 19^de eeuw grondig aangepast, mogelijk met bewaarde oudere kern.

Historiek

Het hof waarop de huizen zich bevinden is reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1771-1778). Op het primitief kadasterplan van 1813 wordt het weergegeven als twee naar elkaar toe neigende vleugels parallel aan de straat, met toegang tot het erf via de Kroonstraat. In de eerste helft van de 19de eeuw was het een gewone boerderij zonder verdiep, bewoond door de zussen Clotilde en Marianne Beullens. Later werd het hof overgenomen door hun broer, Jos Beullens-Van Roosbroeck, de eerste kerkmeester van Wijgmaal. De toestand uit 1813 onderging een grondige transformatie in 1881; de losstaande vleugels werden verenigd tot het model van een gesloten hoeve. Volgens de kadastrale mutatieschets van 1897 werd het bouwvolume door de pachter Petit opnieuw opengebroken en kreeg het burgerhuis zijn huidige vorm. De oostelijke vleugel werd hierbij ingericht als woonhuis; de huidige burgerwoning. Het is op basis van het kadaster niet met zekerheid te zeggen of er elementen uit eerdere bouwfasen bewaard bleven in het burgerhuis. De westelijke vleugel werd, volgens de kadastrale mutatieschets van 1897, verbouwd tot vier geschakelde woningen voor loonarbeiders, toegankelijk via de Kroonstraat. Volgens onderzoek van E. Willekens hebben recente, verregaande verbouwingen deze arbeiderswoningen herleid tot twee wooneenheden (nummers 7-9 en nummer 11). Ook hier is het niet duidelijk of er, na deze verbouwingen, elementen van de 19de-eeuwse hoeve bewaard bleven in het interieur.

Beschrijving

Het burgerhuis richt zich met zijn voorgevel naar de Baron Descampslaan, de noordelijke zijgevel en achterbouw werden eerder gesloten uitgewerkt naar de Kroonstraat. Een grote voortuin met enkele grote bomen wordt van de weg gescheiden door een omheiningsmuur. Parallel met de woning en haaks op de Kroonstraat bevindt zich het langwerpige volume van de arbeiderswoningen.

Het onderkelderde en verankerde bakstenen dubbelhuis op een L-vormige plattegrond telt zes traveeën en twee en halve bouwlagen onder een schilddak met rode pannen. De woning op een natuurstenen plint heeft rechthoekige gevelopeningen met hardstenen lateien op de begane grond en getoogde openingen in de overige bouwlagen, ter hoogte van de eerste twee bouwlagen voorzien van hardstenen lekdrempels. In de derde travee bevindt zich een houten vleugeldeur in een vlakke hardstenen omljjsting. De vensters zijn ingevuld met originele T-ramen, met een extra horizontale roede in de opengaande delen. Op de begane grond zijn de vensters voorzien van houten luiken. De kleine getoogde vensters in de bovenste halve bouwlaag zijn gesloten door witgeschilderde houten luiken. Boven de muuropeningen van de verdiepingen bevindt zich een verspringende waterlijst uit gesinterde baksteen. De lekdrempels van de bovenste bouwlaag bestaan eveneens uit gesinterde baksteen en lopen over de gevel door als een kordon.

De achtergevel werd op verschillende hoogtes opengewerkt door middel van getoogde muuropeningen. De originele houten ramen met T-verdeling bleven ook aan deze zijde bewaard. Ter hoogte van deze achtergevel vangt een haakse aanbouw van één bouwlaag aan die zich in het verlengde van de noordelijke zijgevel bevindt. Deze verankerde aanbouw onder zadeldak met rode pannen is enkel opengewerkt naar de zijde van het erf. Dit erf is vanaf de Kroonstraat toegankelijk gemaakt via smeedijzeren hekken tussen bakstenen pijlers.

Het interieur van het herenhuis bestaat uit een ruime inkomhal met gang over de volledige diepte van het huis, met links twee stijlkamers en rechts ruime vertrekken. In de voorkamer bevindt zich een tegelbekleding. Het huis heeft een gewelfde kelderverdieping.

In de voortuin staan twee monumentale tamme kastanjebomen, waarvan één in circa 1880 werd aangeplant. Het hof wordt afgescheiden van de openbare weg door middel van een bakstenen omheiningsmuur, die met pannen afgedekt is. De ommuring werd ter hoogte van de Baron Descampslaan en de toegang tot de voorgevel van het burgerhuis gewijzigd; gecementeerde pijlers met eenvoudig hekwerk verschaffen de toegang tot de dieper op het perceel gelegen woning. Een eenvoudige wegkapel werd ingewerkt in de ommuring op de hoek van de Baron Descampslaan en de Kroonstraat.

Achteraan op het perceel van het herenhuis bevindt zich een rij van aanvankelijk vier woningen voor loonarbeiders, haaks op de Kroonstraat georiënteerd. De westelijke tuingevel was oorspronkelijk de voorgevel. Elke wooneenheid was opgebouwd uit een deur- en twee venstertraveeën, geschakeld volgens repeterend schema. Vandaag is de rij opgedeeld in twee wooneenheden. De verankerde bakstenen gevels van anderhalve bouwlaag bekroond met schilddak, eveneens bedekt met rode dakpannen. Vandaag rechthoekige gevelopeningen. Bouwsporen die teruggaan op vroegere poort- en andere gevelopeningen verraden het historisch karakter van de rij. Een bakstenen muur met dekpannen vormt de scheiding van noord naar zuid tussen het burgerhuis en de arbeiderswoningen. Ook deze woningen, toegankelijk vanuit de Kroonstraat, worden van deze straat gescheiden door middel van hekwerk tussen bakstenen muurtjes met ingewerkt baksteenmetselwerk.