erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
306358
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306358

Juridische gevolgen

Beschrijving

Betonnen militaire constructie gelegen op het domein op adres Elshoutbaan 250. De bunker ligt ten noordwesten van de Verlaatbeek, op ongeveer 130 meter ten zuidwesten van de meest vooruitgeschoven bunkerlijn van de 'Nordabschnitt'. De loopgraaf waarlangs deze bunker was opgetrokken, is nog afleesbaar op het terrein.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.

De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden betonspatten aangebracht op die delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.

Deze bunker behoort tot het type 'U', wat volgens een legende bij een kaart van de 'Nordabschnitt' zou staan voor 'Unterschlupf für 18 Mann', een onderkomen voor 18 man. In Belgische inventarissen wordt dit type aangeduid met type VI. Het betreft een type bunker met een T-vormige plattegrond, met twee toegangen aan de achterzijde en één binnenruimte.

De bunker werd ingeplant in de tweede verdedigingslijn. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter. Ook hier was dit het geval.

Beschrijving

Militaire constructie uit gewapend beton. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. De randen van het dak en de hoeken zijn schuin afgewerkt, behalve aan de zuidwestelijke achtergevel. De bunker heeft een veelhoekig grondplan met een uitsprong aan noordoostelijke zijde. In de achterzijde zitten twee toegangen. Eén toegang is dichtgemetseld. Ter hoogte van de toegangen zijn kleine ijzeren elementen bewaard ter ophanging van een deur. In de achtergevel zitten nog ronde openingen en een verticale gleuf. Het plafond van de bunker bestaat uit houten planken tussen stalen liggers. Via een L-vormige gang en een tweede deuropening, waar ijzeren elementen zijn bewaard voor de ophanging van een vermoedelijk tweeledige deur, kon de binnenruimte langs beide zijden bereikt worden. In de binnenmuren zijn onder meer nissen bewaard voor een kachel en verlichting, evenals kleine uitsparingen met hier en daar een houten blokje erin.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Nordabschnitt. Übersichtsplan, 1:25.000; Stellungsplan. Antwerpen-Nordfront-Turnhoutkanal, 1:40.000; Turnhoutkanal, 1:20.000; doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Duitse bunkerlinie Nordabschnitt

  • Is deel van
    Schoten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306358 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.