erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
306407
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306407

Juridische gevolgen

Beschrijving

Betonnen militaire constructie, gelegen op een voormalig kasteeldomein, nu op adres Sionkloosterlaan 25. De bunker ligt ten oosten van de vijver. De bunker ligt op ongeveer 260 meter ten westen van Fort Brasschaat, net achter de meest vooruitgeschoven verdedigingslijn van de 'Nordabschnitt'.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.

De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden vaak betonspatten aangebracht op die delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.

Deze bunker lag achter de meest vooruitgeschoven loopgraaf met bunkers tussen Fort Ertbrand en Fort Brasschaat. De bunker behoort tot het type, dat omschreven wordt als een 'U Tr', wat volgens een legende bij een kaart van de 'Nordabschnitt' staat voor 'Untertreteraum', een groot manschappenverblijf. In Belgische inventarissen wordt dit type aangeduid met type VII. Dit type heeft een rechthoekig grondplan, met twee toegangen aan de achterzijde, die elk via een L-vormige gang uitmonden in de grote binnenruimte.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.

Beschrijving

Militaire constructie in gewapend beton, met een rechthoekig grondplan. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. Op het dak is grasbegroeiing aangebracht, ter camouflage. Voor zover zichtbaar zijn de hoeken en randen gebogen afgewerkt. Aan noordelijke zijde is de bunker aangeaard. Aan zuidelijke zijde zitten twee toegangen, waarvan er één is dichtgemetseld. Ter hoogte van de toegangen zitten er uitsparingen en ijzeren elementen. In de achtergevel zitten nog ronde openingen en schuine gleuven. In de open toegang is bruinroze verf geschilderd, eveneens aangebracht ter camouflage. Via een L-vormige gang en een tweede deuropening kon de bunker langs beide zijden betreden worden. Het plafond bestaat uit gegolfd plaatijzer tussen stalen profielen. In de muren zitten nissen voor verlichting en voor twee kachels, evenals andere ijzeren elementen. Het meest opvallend zijn de bewaarde ijzeren structuren, die wellicht dienden voor de montage van britsen.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Nordabschnitt. Übersichtsplan, 1:25.000; Stellungsplan. Antwerpen-Nordfront-Turnhoutkanal, 1:40.000; Turnhoutkanal, 1:20.000; doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Brasschaat

  • Is deel van
    Duitse bunkerlinie Nordabschnitt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306407 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.