erfgoedobject

Kasteeldomein De Drie Torens

bouwkundig / landschappelijk element

ID: 30648
URI: https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/30648

Bekijk alle beelden in de beeldbank >

Juridische gevolgen

is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteel De Drie Torens
Deze vaststelling is geldig sinds 24-09-2009

Provincie
West-Vlaanderen: Gemeente
Ieper: Deelgemeente
Brielen: Straat
Drietorenweg: Locatie
Drietorenweg 20 (Ieper): Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m: Oppervlakte zone
96 253m²: Bewaringstoestand
Bewaard: Erfgoedwaarde
Aanwezig

Typologie: bomengroepen, bruggen, conciërgewoningen, dreven, hekken, hekpijlers, koetshuizen, landhuizen, ommuurde moestuinen, private parken, serres, sierhagen, sites met walgracht, solitaire bomen, stallen, vijvers
Datering: 19de eeuw, interbellum, vanaf 1975
Stijl: neo-Vlaamserenaissance-stijl, neobarok
Soort: Abies alba, Acer pseudoplatanus, Aesculus carnea (x), Aesculus hippocastanum, Ailanthus altissima, Castanea sativa, Cedrus atlantica 'Glauca', Fagus sylvatica, Fagus sylvatica 'Atropunicea', Fagus sylvatica 'Pendula', Pinus nigra, Platanus hispanica (x), Populus canescens (x), Populus nigra 'Italica', Pseudotsuga menziesii, Quercus cerris, Quercus robur, Quercus rubra, Salix sepulcralis (x), Sorbus intermedia, Taxodium distichum, Thuja plicata, Tilia cordata

Aanvullen informatie tuinen en parken in bestaande objecten (actualisaties )

Inventarisatie bouwkundig erfgoed Ieper (geografische inventarisatie: van 21-09-1982 tot 31-12-1987)

Degeyter, Arthur (Ontwerper)

Thema: Historische tuinen en parken

Beschrijving

Omwald kasteel met aanhorigheden, te weten conciërgewoning met aanpalende stallen en koetsgebouwen, middenin park, bos en lusttuin, bereikbaar via dreef (Drietorenweg), afgezoomd met berken en gemarkeerd door middel van geblokte arduinen hekpijlers met gietijzeren hek.

Vermeld als eigendom van een zekere Nicolaas Immeloot (+ 1507); afgebeeld als waterkasteel met ophaalbrug, bezit van de heren van Brielen, bij A. Sanderus (1644); familie Immeloot, eigenaar van circa 1500 tot 1745. In 1765 aan Philippe-François Du Chastel, heer van Berteveld Hellacker en Lassus. Vervolgens gedurende dertien jaar in bezit van familie Calmeyn. Openbare verkoop gevolgd door afbraak van kasteel in 1813, en latere wederopbouw. Vermelding van Louise-Marie Struye, echtgenote Breydel, als eigenaar in 1890; grote verbouwingen en nieuwe aanleg van tuinen in 1892. Hoofdkwartier van de verbondenen tijdens de Eerste Wereldoorlog en vernieling van het toen vrij hybride stijlen vertonend kasteel, naar verluidt met uitzondering van de twee rechts gelegen salons in Lodewijk XVI-stijl; tezelfdertijd omgewoeld park.

Bouw van een nieuw kasteel op de behouden en vermoedelijk van voor 1813 daterende funderingen (zie muurdikte) en rondom de twee salons die in hun oorspronkelijke staat werden hersteld; voorts géén historisch onderzoek of kopiërende reconstructie maar vrije interpretatie strevend naar soberheid en "geïntegreerde schoonheid". Algemene restauratie in 1975 naar ontwerp van architect A. Degeyter (Brugge).

In zijn huidige vorm, behoud van inplanting met brede omwalling en basisvorm. Toegang via een drieledige bakstenen boogbrug, gestut door middel van steunberen op natuurstenen onderbouw; aangepaste leuningen en bordes. Onderkelderd kasteel van zeven traveeën, verhoogde begane grond en bovenverdieping. Onder zadeldak (leien); aanleunende huistoren naar oud patroon tegen de rechter zijgevel; aanbouwsel onder plat dak tegen de linker zijgevel; toegevoegd zwembad en aansluitende terrassen tegen de achtergevel. Grotendeels bepleisterde en beschilderde baksteenbouw op ouder, schuin oplopend souterrain van natuursteen verstevigd door haaks op elkaar gestelde steunberen.

Voorgevel met dubbelhuisopstand gemarkeerd door een breder middenrisaliet uitlopend op gelede en deels getrapte halsgevel met ingetoomde combinatie van neorenaissance en neobarokke ornamenten als vleugelstukken, trigliefenfries, oculus en fronton bekroning. Gelijkaardige, doch gereduceerde vormgeving voor de dakvensters van de tweede en zesde travee. Voorts eenvoudige ordonnantie gedragen door de rechthoekige vensters met houten kruisramen en roedeverdeling, beluikt op de bovenverdieping. Aangepaste Serliaanse indeling in het risaliet. Rondboogdeur met waaier naar 19de-eeuws patroon geflankeerd door smalle kloosterkozijnen; zelfde drielichtvorm voor het van gesmeed ijzeren balkonleuning voorziene deurvenster van de bovenverdieping. In de top rechthoekig venster afgezet met hoekstenen en geflankeerd door jaarstenen Anno/1892 wijzend op toenmalige verbouwingen. Aflijnende houten gootlijst op modillons. Getrapte zijgevels met analoge muuropeningen. Vierkante huistoren onder hoog tentdak (leien) tegen de rechter zijgevel. Kleine getoogde vensters en rondboogfries op geprofileerde natuurstenen consooltjes; aflijnende baksteenfries en houten gootlijst op klossen. Tegen achtergevel: centrale haakse aanbouw onder zadeldak, en met door hoektorentjes geflankeerde trapgevel. Voorts aanbouwsels en terrassen.

Bij het kasteel aansluitende tuin bereikbaar via een houten bruggetje. Ten oosten van kasteel, conciërgewoning met rechts aanpalende stallen en haakse koetsgebouwen. Verankerde, witgekalkte bakstenen gebouwen op gepikte plint onder zadeldaken (mechanische pannen).

Vermoedelijk aangepast (verlaagd?) conciërgehuis van drie traveeën en anderhalve bouwlaag. Dubbelhuisopstand. Middenrisaliet (deur-) en hoekarkeltjes. Getoogde muuropeningen onder druiplijst met gestrekte uiteinden. Rechthoekige bovenvenstertjes. Stallen met analoge muuropeningen. Centraal dakvenster onder zadeldak. Aflijnend, geprofileerd kroonlijstje.

Koetsgebouw. Gevelritmering door middel van muurpilasters met geprofileerd kapiteel en korfboogpoorten (onder meer blinde). Aflijnend geprofileerd kroonlijstje, centraal doorbroken door klimmend dakvenster.

Omringende gekasseide paden en achterliggende, deels ommuurde moestuin met serre.

BRUTSAERT J., De geschiedenis van het "Drie Torenkasteel" en zijn bewoners, in De Gidsenkring, XVII, 1979, 1, p. 26-28.

Bron: DELEPIERE A.-M., HUYS M. & LION M. 1987: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Ieper, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi; Huys, Martine
Datum: 1987
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Park

Het kasteeldomein De Drie Torens ligt in open landbouwgebied ten westen van de Veurnseweg, op de licht hellende oostflank van de Wanebeek die de zuidelijke en westelijke grens van het domein vormt. Ten noorden en noordoosten wordt het domein begrensd door open akkerland, ten zuidoosten door voetbalterreinen. Het domein is toegankelijk via een dreef van jonge eiken vanaf de Veurnseweg. De gekasseide inrit loopt met een bocht tot voor de toegangsbrug naar het kasteel. Langs de inrit ligt in de nabijheid van het kasteel een formele aanleg uit 1975 (zie verder). Parkaanleg in landschappelijke stijl met drie centrale gazons (ten oosten en ten westen van het kasteel en bij een latere uitbreiding zuidwaarts) met rondlopend pad/oprit en begeleidende randbeplanting van hoogstammige bomen, aangevuld met enkele bomengroepen en solitair aangeplante bomen.

In het domein bleven een Britse mitrailleurpost en twee Britse militaire posten bewaard.

Evolutie van het domein

De Ferrariskaart (1771-1778) en het primitief kadasterplan (1835) tonen een geheel omwalde opperhof-neerhofstructuur met kasteeleiland en ingesloten percelen tuin. Een dreef (de huidige Drietorenweg) verbindt de site met de Veurnseweg. Op de Ferrariskaart staat nog een poortgebouw op de walgracht, hetgeen duidt op een versterkte site. Eind 18^de eeuw is zowel het omringende landschap als het terrein binnen de walgracht met boomgaarden beplant.

Met de wederopbouw van een nieuw kasteel, kadastraal geregistreerd in 1864, volgt de verlandschappelijking van de kasteelomwalling met de omvorming van de westelijke en noordelijke walgracht tot een grote vijver met afgeronde contouren en een ovalen eilandje. De oostelijke walgracht wordt gedempt en de dienstgebouwen en moestuin die voorheen ten noordoosten van het landhuis lagen krijgen een nieuwe locatie ten zuidoosten. De nieuwe, deels ommuurde moestuin bezit een orangerie. In 1893 noteert het kadaster ook twee broeikassen in de moestuin, die tijdens W.O. I vernield worden. De uitbreiding van het kasteelpark met een perceel ten zuiden van de toegangsdreef dateert uit het laatste kwart van de 19^de of het begin van de 20^ste eeuw. Op de topografische kaart van 1911 is de bewaarde aanleg met centraal gazon, bomenrand en omlopend pad voor de eerste maal afgebeeld.

De belangrijkste recente aanpassing op het vlak van groenaanleg in het kasteelpark is de geslaagde geometrische aanleg met mooi geproportioneerde taxushagen en perken beplant met witte en roze hortensia (Hydrangea macrophylla) uit 1975 naar ontwerp van architect Arthur De Geyter. De geometrische tuinaanleg in de moestuin dateert uit de jaren 1990 en is van de hand van Chantal Petillion. Een deel van de moestuin is als boomgaard in gebruik.

Beplanting

In het park domineren voornamelijk zomereiken (Quercus robur), maar ook volgende soorten zijn vertegenwoordigd: gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus), haagbeuk (Carpinus betulus), hazelaar (Corylus avellana), gewone es (Acer fraxinifolia), purperesdoorn (Acer pseudoplatanus ‘Atropurpureum’), Noorse esdoorn (Acer platanoides), notenboom (Juglans regia), grauwe els (Alnus glutinosa), Hollandse linde (Tilia vulgaris) en opslag van veldiep (Ulmus carpinifolia) en robinia (Robinia pseudoacacia). Tegen de moestuinmuur groeien twee zeer zeldzame pimpernoten (Staphylea pinnata en colchicum).

In de struiklaag treffen we aucuba (Aucuba japonica), kleinbladige klimop (Hedera helix), sneeuwbes (Symphoricarpus albus var. laevigatus), scherpe hulst (Ilex aquifolium) en grootbladige hulst (Ilex x altaclarensis ‘Camelliaefolia’), palmboompje (Buxus sempervirens), gewone vlier (Sambucus nigra), peterselievlier (Sambucus nigra ‘Laciniata’) en in geringe mate rododendron (Rhododendron ponticum). De meidoornhaag op de perceelsgrens bestaat deels nog uit oude exemplaren. In de kruidlaag zijn gevlekte aronskelk (Arum maculatum), hondsdraf (Glechoma hederacea), vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) en bleeksporig bosviooltje (Viola riviniana) aanwezig.

Lijst van merkwaardige bomen

(opgemeten in 2014, het cijfer in vet geeft de stamomtrek op 150 cm hoogte weer).

1. Grauwe abeel (Populus x canescens) 271
2. Grauwe abeel (Populus x canescens) 288
3. Grauwe abeel (Populus x canescens) 225
4. Grauwe abeel (Populus x canescens) 218
5. Grauwe abeel (Populus x canescens) 285
6. Grauwe abeel (Populus x canescens) 250
7. Amerikaanse eik (Quercus rubra) 225
8. Zomereik (Quercus robur) 254
9. Zomereik (Quercus robur) 174
10. Tamme kastanje (Castanea sativa) 212
11. Zomereik (Quercus robur) 238
12. Tamme kastanje (Castanea sativa) 283
13. Treurbeuk (Fagus sylvatica ‘Pendula’) 182
14. Grauwe abeel (Populus x canescens) 283
15. Amerikaanse eik (Quercus rubra) 388
16. Zwarte den (Pinus nigra) 205
17. Zwarte den (Pinus nigra) 269
18. Blauwe Atlasceder (Cedrus atlantica ‘Glauca’) 283
19. Gewone beuk (Fagus sylvatica)227
20. Plataan (Platanus x acerifolia) 248
21. Witte paardekastanje (Aesculus hippocastanum) 240
22. Kleinbladige linde (Tilia cordata) 160
23. Moseik (Quercus cerris) 228
24. Moseik (Quercus cerris)278
25. Moseik (Quercus cerris) 230
26. Moseik (Quercus cerris) 220
27. Italiaanse populier (Populus nigra ‘Italica’) 238 (groep van drie)
28. Italiaanse populier (Populus nigra ‘Italica’) 263
29. Italiaanse populier (Populus nigra ‘Italica’) 222
30. Canadapopulier (Populus canadensis) 413
31. Hemelboom (Ailanthus altissima) 128
32. Hemelboom (Ailanthus altissima) 130
33. Zweedse meelbes (Sorbus intermedia) 143
34. Gewone douglas (Pseudotsuga Menziesii)
35. Gewone zilverspar (Abies alba) 230
36. Gewone zilverspar (Abies alba) 240
37. Moerascypres (Taxodium distichum) 268
38. Moerascypres (Taxodium distichum) 200
39. Witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) 318
40. Reuzenlevensboom (Thuja plicata) 210
41. Reuzenlevensboom (Thuja plicata) 157
42. Italiaanse populier (Populus nigra ‘Italica’) 260
43. Italiaanse populier (Populus nigra ‘Italica’) 215
44. Treurwilg (Salix alba ‘Tristis’) 302
45. Zomereik (Quercus robur) 360
46. Bruine beuk (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’) 364
47. Valse acacia (Robinia pseudoaccacia) 251
48. Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus) 278
49. Rode paardekastanje (Aesculus x carnea) 324
50. Rode paardekastanje (Aesculus x carnea) 284
51. Gewone plataan (Platanus x acerifolia) 408

Kadasterarchief West-Vlaanderen, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten Ieper, afdeling IV (Brielen), 1854/10.
Kadasterarchief West-Vlaanderen, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten Ieper, afdeling IV (Brielen), 1893/3.
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.

Auteurs: van den Bossche, Herman; Michiels, Marijke

Datum: 01-09-2014

De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

Is gerelateerd aan
Britse militaire post 1 Drietorenkasteel
Is gerelateerd aan
Britse militaire post 2 Drietorenkasteel
Is gerelateerd aan
Britse mitrailleurpost Drietorenkasteel
Is deel van
Brielen

Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein De Drie Torens [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/30648 (geraadpleegd op 26 april 2024).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.