Niettegenstaande de geringe oppervlakte was Dormaal destijds - alleszins tijdens de 11de eeuw - opgesplitst in twee dorpen namelijk Op-Dormaal met de Sint-Pieterskerk en Neer-Dormaal met de Sint-Martinuskerk. Gesitueerd op een plateau wordt het dorp begrensd door de Oude Gete (west) en de Dormaalsebeek (oost).

Onder meer door haar ligging aan de grens met het hertogdom Brabant kende het in de loop van de 13de, 14de en 15de eeuw en zekere bloei. Tijdens de godsdienstoorlogen in de 16de eeuw en de oorlogen met Lodewijk XIV werd het dorp regelmatig vernield en geplunderd. De aanleg van de steenweg van Tienen naar Sint-Truiden dwars door het dorp zorgde voor een kortstondige heropbloei.

Momenteel vormt Dormaal, als onderdeel van fusiegemeente Zoutleeuw, een rustige landelijke kern met kerk, pastorie en bescheiden woningen gegroepeerd rond het kerkplein.

Terwijl bij de Sint-Martinuskerk en de pastorie voornamelijk het architecturale en historische belang primeert, ontlenen beide hoevetjes hun specifieke waarde op de eerste plaats aan hun sterk beeldbepalend karakter. Dit komt het sterkst naar voor bij de kosterwoning die, gesitueerd aan de voet van de kerktoren, door haar inplanting, volume en vormgeving een nieuwe dimensie verleent aan het enigszins massieve en sobere kerkgebouw. Anderzijds bieden ze een illustratie van een traditionele landelijke bouwvorm namelijk een langgevelwoning in vakwerkbouw die zich mits oppervlakkige ingrepen aan de wisselende noden heeft aangepast.