De dorpskern van Meensel, uitgebouwd langs de baan Binkom-Diest, wordt gedomineerd door het merkwaardig slanke volume van de Sint-Mattheuskerk, één van de kleinste kerken van het Hageland. Zij is iets bezijden en parallel met de straat ingeplant, aan de noordzijde van het met een lage muur en haag afgesloten kerkhof.

Vlak tegenover de kerk, aan de overzijde van de straat bevindt zich de voormalige burgemeesterswoning, volgens geschiedschrijver A. Wauters (1882) op het einde van vorige eeuw de zetel van een ruim 50 ha grote landbouwexploitatie. Het huidige complex omvat een 1784 gedateerd woonhuis met vrijstaande, haakse wagenhuis- en stalvleugel uit dezelfde bouwperiode en een 19de-eeuwse uitbreiding. Wie de bouwheer was is niet bekend.

Kerk en tegenoverliggend herenhuis behoren tot de oudste bebouwing van dit bescheiden en nog overwegend landelijke straatdorp met daarnaast als enige formele uitschieters pastorie en dorpsschool.

Tijdens de godsdiensttroebelen in de 16de eeuw ging de oude pastorie in de vlammen op. Het zou tot midden 19de eeuw duren vooraleer een nieuwe pastorie werd gebouwd, waarbij vermoedelijk de oude locatie werd hernomen. Het vlak naast de kerk, op de hoek met de Heilbosstraat ingeplante rechthoekige volume opgetrokken in baksteen met twee bouwlagen onder leien zadeldak oogt zeer bescheiden. De voorgevel met asymmetrische vensterschikking was voorheen wit geschilderd. In combinatie met de aangrenzende, met gras begroeide tuin waarvan de hoge bakstenen ommuring aansluit op de noordwand van de kerk vormt deze sobere, voormalige pastorie een karakteristiek element, waarbij de pastoriemuur de toegang tot de kerk accentueert. Beeldbepalend voor de dorpskern is tevens de voormalige dorpsschool (1826) aan de overzijde van de straat die met haar empire-getinte voorgevel tot één van onze oudste dorpsscholen behoort.