erfgoedobject

Tweede stadsomwalling van Leuven: deel Naamsevest

bouwkundig element
ID
306595
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306595

Juridische gevolgen

Beschrijving

De bouw van de tweede Leuvense stadsomwalling voltrok zich tussen 1357 en 1365. De bouwbedrijvigheid rond de tweede Leuvense stadsomwalling stond onder toezicht van Jan Horen en Hendrik Sam¬men. Het resultaat van hun samenwerking was een verdedigingsstelsel dat met een omtrek van 7125 meter de omvang van andere stadsomwallingen overtrof.

De eigenlijke ringmuur benaderde een hoogte van 3 meter en een breedte van 90 centimeter en was waarschijnlijk opgetrokken uit baksteen. Door de schaarsheid van iconografische en schriftelijke bronnen en het ontbreken van materiële resten zijn weinig gegevens bekend over de manier waarop de muur werd opgebouwd. Zeker is wel dat op regelmatige afstand schietgaten waren aangebracht en dat het geheel door kantelen werd bekroond.

Een bijkomende verdediging werd gevormd door de 48 waltorens in de 15de eeuw. Het materiaal dat werd gebruikt was zandsteen voor de onder- en baksteen voor de bovenbouw.

De functie van de stadspoorten ligt vervat in de naamgeving: constructies die niet alleen voor verbinding met de nabije omgeving zorgden maar tegelijkertijd ook toegang gaven tot de eigenlijke stadskern. Daardoor waren de poorten de kwetsbaarste en bijgevolg ook de meest bedreigde gedeelten van de omwalling. Ten slotte maakten ook de waterpoorten deel uit van het verdedigingssysteem. Op de plaatsen waar de Dijle en de Voer de stad binnenkwamen, had men de "Grote" en de "Kleine Spui": waterpoorten die bestonden uit een versterking boven een sluisgeheel.

Al in de 14de en 15de eeuw is er sprake van renovatiewerken aan de tweede stadsomwalling. Vóór de stadspoorten werden ook "bolwerken" aangelegd, drie- of vijfhoekige aarden constructies. In 1579 werden 24 bouwvallige torens afgebroken tot aan de kantelen van de muur. Dat was niet alleen goedkoper dan de restauratie van de ruïneuze torens, maar maakte die ook beter aangepast aan het moderne artilleriegeschut. In 1635 kreeg de tweede ringmuur zwaar te lijden onder het krijgsgeweld van een coalitie van Franse en Hollandse troepen. Renovatiewerken volgden. In de tweede helft van de 17de eeuw ondernam men, uit angst voor eventuele belegeringen door de Franse troepen van Lodewijk XIV, herstellings- en aanpassingswerken. In de 18de eeuw verkeerde de stadsomwalling in een redelijke staat. Keizer Jozef II decreteerde echter in 1781 de ontmanteling van alle versterkte steden, behalve Antwerpen. De steden mochten enkel nog de taluds en grachten behouden om ontduiking van octrooigelden te vermijden. De overige delen van de vesten zouden worden afgebroken en verkocht ten voordele van de staats- of plaatselijke stadskas. Uiteindelijk moest Leuven enkel de in 1672 en 1674 gebouwde redoutes afbreken. De rest van de versterkingen bleef voorlopig bewaard.

Tijdens het Franse bewind werden een aantal stadspoorten hetzij gedeeltelijk, hetzij volledig gesloopt. Onder het Nederlandse bestuur ging men verder met de sloop van de poorten en werden ook de muur en de torens afgebroken. De muren en torens van de tweede stadsomwalling verdwenen geleidelijk. Een deel werd genivelleerd en tot promenade omgevormd. Tussen 1950 en 1980 werden de vesten aangepast aan het toenemend autoverkeer. De parken en promenades moesten plaats maken voor een vierbaansweg.

Van de 14de-eeuwse vestingwerken resten nu nog maar enkele relicten: de onderbouw van de Grote Spui, de basis van de Verloren Kosttoren en een kern van het aarden talud op de Naamsevest. De Edouard Remyvest is een sprekend voorbeeld van 19de-eeuwse promenadeaanleg.


Bron: Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DB002075, Tweede stadsomwalling van Leuven (VAN ROY D. & DENEEF R. 1997).
Auteurs: Deneef, Roger; Van Roy, Diane
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Tweede stadsomwalling van Leuven: deel Naamsevest [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306595 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.