erfgoedobject

Kapel Behoudenis der Kranken

bouwkundig element
ID
306730
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306730

Juridische gevolgen

Beschrijving

De wegkapel “Behoudenis der Kranken”, volgens jaartalsteen qua oorsprong opklimmend tot 1668, is één van de oudst bewaarde kapellen te Haacht. Vermoedelijk werd ze gebouwd tijdens de pestepidemie van 1668.

Historiek

In het kaartenboek van de abdij van het Park wordt de plaats reeds “’t veld aen het lievrouken” genoemd (1656), maar een kapel is op die documenten niet zichtbaar. Op de Villaretkaart (1745-1748), de wandkaarten van het Hertogdom Aarschot (1759-1775) en de Ferrariskaart (1771-1778) is de kapel wel zichtbaar. Op het primitief kadaster van 1820 staat de kapel niet weergeven, maar werd ze wel in potlood bijgetekend. Op de Atlas der Buurtwegen (1843-1845) wordt de kapel wel weergeven. J.B. Vanden Bruel beschrijft in 1861 de kapel als: “Behoudenis der kranken, in arduinen steen wel gebouwd, ...” Het kadaster van 1865 geeft aan dat er een nieuwe kapel wordt gebouwd (zowel op de schets als in de legger), maar wegens bovenstaande beschrijving en de doorlopende weergave op de historische kaarten lijkt een afbraak en heropbouw van de kapel omstreeks 1865 weinig waarschijnlijk maar evenwel ook niet onmogelijk. De kapel was toen reeds in handen van het bureel van burgerlijke weldadigheid, het latere O.C.M.W.

Beschrijving

De kapel is gelegen op een omhaagd perceeltje aan het kruispunt tussen de Goltfus- en Verhaegenlaan. Dit waren in de 17de eeuw de voetwegen naar respectievelijk Brussel en Mechelen. Achter de kapel staat vandaag één monumentale oude lindeboom; op de wandkaart van het Hertogdom Aarschot (1759-1775) zijn drie bomen rondom de kapel te zien. Het is niet duidelijk of de huidige boom uit de 18de eeuw dateert.

Het betreft een betreedbare kapel onder een vernieuwd zadeldak bekleed met leien, op een rechthoekige plattegrond. Het geheel is in Balegemse natuursteen opgetrokken en verankerd met muurankers. De westelijke puntgevel met schouderstukken en waterlijst is uitgewerkt als voorgevel. Centraal is een korfboogdeur aanwezig met rollaag; vernieuwde houten deur. Links en rechts hiervan is er een kleine rechthoekige nis. Boven de deur is er een metalen rondboogpaneel met het geschilderde opschrift “Behoudenis der Kranken”. Nog hierboven bevindt zich de steen met het jaartal “1668”. In de zijgevels is er telkens een rechthoekig venster, afgesloten met smeedijzeren traliewerk. De oostelijke achtergevel is blind. Hiertegen ligt een halve molensteen, vermoedelijk afkomstig van de molenaarsfamilie Vloerberghs die in de 18de eeuw instond voor het onderhoud van de kapel.

Het interieur is overwelfd met een onbeschilderd kruisribgewelf met ribben in witte zandsteen. De muren zijn wit bepleisterd met een blauw beschilderde plint. De vloer is uitgewerkt in een geometrisch patroon met witte en blauwe natuursteen. Centraal is er een houten tafelaltaar met op een verhoging een beeld van Maria met Kind. Deze verhoging is versierd met panelen met bloemenmotieven. Achter het altaar tegen de oostelijke muur is een op hout geschilderd altaarstuk aanwezig. Dit schilderstuk is door brand beschadigd. Voor het altaar staan drie grijs beschilderde offerzuilen.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Leggers Haacht, Afdeling I (Haacht), artikel 152.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen Haacht, Afdeling I (Haacht), 1865/30.
  • Kaart van Villaret, Institut National de l’Information Géographique et Forestière, Sint-Mande (France), CH 292, uitgegeven in 1745, schaal 1:14.400.
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • CAES W. 2016: Behoudenis-der-Krankenkapel (31) in: CAES W. (red), De Kapellekensbaan, Winksele, 21-22.
  • VAN ERMEN E. 1998: De wandkaarten van het Hertogdom Aarschot 1759-1775, Baronie van Rotselaar.
  • VAN ERMEN E. 2000: Het kaartboek van de Abdij van Park 1665, Brussel, kaart 310.
  • VANDESANDE J. 1993: De O.-L.-Vrouwkapel ‘Behoudenis der kranken’ te Haacht (1668), Haacht, 2, 216-222.

Auteurs: Van de Sijpe, Tom
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kapel Behoudenis der Kranken [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306730 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Gemeente Haacht

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.