erfgoedobject

Woning Cleyman

bouwkundig element
ID
306752
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306752

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Woning Cleyman
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Internationaal bekroonde en goed bewaarde rijwoning in brutalistische stijl naar ontwerp van de architecten Raman en Schaffrath, opgetrokken voor de heer en mevrouw Cleyman, conform een in 1972 goedgekeurde bouwaanvraag.

De woning Cleyman werd, net als de woning De Bruycker van de hand van dezelfde architecten, gebouwd in de verkaveling voor woningen ‘met sociaal karakter’ aan de Mimosastraat. Binnen deze verkaveling golden strikte voorschriften qua vormgeving, bouwhoogte en bouwdiepte van de panden. Ondanks deze beperkingen wisten de architecten op het bescheiden bouwperceel een bijzonder ruimtelijke woning te realiseren, die nationaal werd opgemerkt en internationaal werd onderscheiden met een vermelding bij de architectuurwedstrijd Eternit in 1974.

Woning Cleyman telt drie bouwlagen onder plat dak. Het parement bestaat volgens de plannen uit rode genuanceerde baksteen, het metalen schrijnwerk was volgens informatie van Fritz Schaffrath oorspronkelijk paars geschilderd, een kleur die nu nog zichtbaar is bij het raam op de tweede verdieping en die ook terugkomt in andere werken van de architecten.

De woning maakt aan de straatzijde een sterk gesloten indruk, eveneens kenmerkend voor de woningen van Raman en Schaffrath in deze periode. De noordoostgerichte voorgevel wordt verlevendigd door een centrale, smalle, verticale insnijding, deels uitgevoerd in zichtbeton, die boven de voordeur vertrekt, waar op de eerste verdieping links een overhoeks venster en rechts een verdiept balkon met plantenbak op aansluiten en die op de tweede verdieping doorbroken wordt door een smalle, verticale vensteropening. De architecten gebruikten deze insnijding in het gevelvlak om de bewoners een zicht op de straat te geven, om zo de beleving binnen en buiten te verbinden. De voordeur heeft een bijzondere, grote klink in de vorm van een opengewerkte hoofdletter P, uitgevoerd in groen gelakte buis en wordt geflankeerd door de garagepoort. Verder wordt de voorgevel op beide verdiepingen aan de linkerkant nog doorbroken door twee kleine, cirkelvormige verluchtingsopeningen uit groen gelakt metaal op een zwarte, vierkante basisplaat. Een opmerkelijk detail bovenaan de voorgevel is tot slot de sculpturaal opgevatte, opengewerkte, verhoogde kroonlijst, volgens architect Fritz Schaffrath een trucje om te voldoen aan de door de verkavelingsvoorschriften opgelegde kroonlijsthoogte.

Het brutalistische karakter van de architectuur komt tot uiting in de combinatie van baksteen en zichtbeton, het gesloten, massieve karakter van de voorgevel, verlevendigd door de insprong en de opengewerkte kroonlijst.

De woning Cleyman wordt door Marc Dubois aangehaald in het themanummer van het tijdschrift Vlaanderen over de rijwoning, vanwege het gebruik van splitlevels in het interieur, waardoor een maximale ruimtelijkheid en een contact met de tuin worden bewerkstelligd, die totaal afwijken van wat bij de traditionele bel-etagewoning gebruikelijk is. Aan deze ruimtelijkheid en open indeling dankt de woning ook een vermelding bij de internationale architectuurprijs Eternit in 1974. Aan deze wedstrijd konden dat jaar architecten uit de Benelux en Groot-Brittannië deelnemen en ook de jury kende een internationale samenstelling. Ionel Schein, die de Union Internationale des Architectes vertegenwoordigde, noemde het niveau van de inzendingen voor dit jaar merkwaardig hoog en werd daarin bijgetreden door Jean Tanghe, die namens de Eternitgroep in de jury zetelde. Woning Cleyman werd in het themanummer van A+ over deze architectuurwedstrijd als volgt omschreven: ‘Op een intelligente manier georganiseerd in grondplan en in doorsnede en uitdrukkingsvol in zijn architectuur is het werk vooral opvallend door zijn uitwendige volumes die een interessante oplossing bieden voor het probleem van een woning omgeven door een ondankbare verkaveling.’

Het tijdschrift looft verder de eerlijkheid van de indeling en wijst tegelijk op het toen nog eerder ongebruikelijke daarvan:

Er is hier geen spoor van engheid of geforceerd verdoezelen te ontdekken. Alle ruimten, alle functies lopen op een logische wijze in elkaar over zonder dat de privacy (…) van elk vertrek daarom geschaad wordt. De keuken is geen gettootje geworden voor het arme huisvrouwtje, afgescheiden van de rest van de woning (…). Nee, als er eten klaargemaakt wordt mogen de bewoners en/of de bezoekers gerust ruiken dat het weer de tijd is van “witloof in de oven” of “princeskens en patatjes met een ajuinsaus” en ze mogen ook zien hoe de nijvere gastvrouw met tranen in de ogen de ajuintjes voor de saus pelt (…). De architecten hebben een eerlijke woning ontworpen. Zij hebben de kleine oppervlakte maximaal benut en bewijzen dat terzelfdertijd een rijwoning niet persé een synoniem hoeft te zijn van “eng” en “onleefbaar”(…)

In plan en in doorsnede vertoont de woning Cleyman dan ook enkele elementen die typerend zijn voor de rijwoningen van Raman en Schaffrath in deze periode, zoals het reeds genoemde gebruik van splitlevels, een open plan, een centrale vide die over meerdere verdiepingen doorloopt om licht te brengen tot in de kern van de woning en een centraal haardvolume. Volgens de bouwplannen is het dak boven de kinderkamer aan tuinzijde op de tweede verdieping als een dakterras uitgewerkt.

Het interieur van deze woning bleef goed bewaard, met enkele vaste elementen in beton naar ontwerp van de architecten, de oorspronkelijke keuken en interieurafwerking met splijttegels van Buchtal en zichtbeton in combinatie met wat door de architecten doorgaans als ‘gekrabd cementbezetwerk’ omschreven wordt. Het dakterras werd met glas overdekt.

  • Stadsarchief Gent, Bouwaanvragen Wondelgem, Litt/M/12/1972.
  • COOLENS W. 1974: Eengezinswoning te Gent, A+ 8, 40.
  • S.N. 1974: Dossier Internationale prijs voor architectuur 1974 Eternit, A+ 8, 17-19.
  • DUBOIS M. 1996: De rijwoning. Een woningtype met een rijk verleden en een toekomst, Vlaanderen 45.1, 22 [online], https://www.dbnl.org/tekst/_vla016199601_01/_vla016199601_01_0003.php (geraadpleegd op 5 augustus 2019)
  • RAMAN J. s.d.: Rijwoningen 1971 Gent [online], http://users.skynet.be/joencie/rijwoning.html (geraadpleegd op 5 augustus 2019).
  • Mondelinge informatie verkregen van F. Schaffrath (30 maart 2018).
  • VANDEWEGHE E. 2018: Plaatsbezoek woning Cleyman (Gent) (plaatsbezoek 28 maart 2018).

Auteurs: De Houwer, Veerle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Woning Cleyman [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306752 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.