Grafteken voor de art-nouveaubeeldhouwer Pieter Braecke (1856-1938)

Historiek

Het hardstenen grafteken voor Pieter Braecke werd vijf jaar na het overlijden van de kunstenaar uitgevoerd naar een ontwerp van de kunstenaar zelf. De uitvoerder was de firma van Gustave Dejonckheere (1883-1972). Dat bedrijf, gevestigd in Sint-Lambrechts-Woluwe, werkte al tijdens het leven van Braecke met de kunstenaar samen voor de uitvoering van zijn ontwerpen.

Het beeld wordt als laatste sculptuur van Braecke vermeld in de oeuvrecatalogus in het M&L Cahier 18. Het model in gips wordt bewaard in het stadsarchief van Nieuwpoort.

De sculptuur bestaat uit twee figuren: een oudere man en een kind. Pieter Braecke gaf het werk nooit een titel. In een brief uit 1939 van Armand Rubin aan de heer Van Hecke, gemeentesecretaris van Nieuwpoort, werd het beeld omschreven als “un vieillard au terme de sa vie tenant en main le baton du pélerin. Sa barbe et ses cheveux sont fouettés par le vent et l’expression de visage révèle une sorte d’angoisse et d’âpre amertume sui rappelle le facies du « soldat de l’Yser ». Devant la groupe se trouve un jeune enfant à l’aube de sa vie.” Rubin was er verder in de brief van overtuigd dat Pieter Braecke hier één van zijn laatste gedachten verwerkte in een beeld.

Mogelijk is de oude man een zelfportret. De kinderfiguur alludeert op de onvervulde kinderwens van het echtpaar Braecke. De oude figuur wordt geflankeerd door een stèle waarop de initialen PB prominent aanwezig zijn. Op het gipsen model staat tevens de geboortedatum van Braecke. In de uiteindelijke uitvoering werd het grafschrift op de sokkel aangebracht.

Pieter Braecke had zelf een sokkel met kinderfiguren en Afrikaanse schilden voorzien. Het ontwerp is dankzij enkele grove schetsen bekend. De hardstenen sculptuur werd uiteindelijk geplaatst op een door Victor Horta ontworpen sokkel. Het gesigneerde ontwerpplan dateert uit 1943. Die eenvoudige, rechtlijnige sokkel paste binnen de stilistische evolutie die Horta na de Eerste Wereldoorlog doormaakte. Hierbij stapte hij af van zijn beroemde florale stijl en ging hij zich toeleggen op eenvoud en rechte lijnen. Het gedateerde en gesigneerde ontwerpplan voor de sokkel bleef bewaard in een privéarchief.

Uit de brief van de gemeente Nossegem aan de nabestaanden van Braecke blijkt dat er pas in 1939 een grafkelder voor Pieter Braecke en zijn echtgenote werd ingericht. De concessie werd voor eeuwig verleend. Het grafteken werd ingehuldigd in 1943, vijf jaar na het overlijden van Braecke. Zijn weduwe, Elodea Romeo werd bijgezet in 1971.

Beschrijving

Graf met hardstenen grafteken voor Pieter Braecke en zijn echtgenote Elodea Romeo. Het grafteken bestaat uit een graftuin met erin een sokkel waarop het beeld ‘Pelgrim met kind’ geplaatst werd.

De modernistische rechthoekige gefrijnde sokkel op verbredende plint kenmerkt zich door een naar onder toe versmallende inkeping in beide zijkanten. Aan de voorzijde het opschrift in opliggende letters "Pieter Braecke/ 1856 [vierpuntige ster] 1938/ E. Romeo/ 1875 [vierpuntige ster] 1971/ R.I.P."

Het beeld bestaat uit een getrapte plint en aan de voorzijde een kind, erachter een stèle met opliggende letters PB en ernaast een oude bebaarde man met pelgrimsstaf en een mantel over de linker schouder. Beide figuren zijn naakt afgebeeld. Zowel het kind als de man kijken naar de voorzijde van het grafteken.