Calvarie opgetrokken in 1929 in een combinatie van laat-neogotische elementen en art deco.

Historiek

Volgens het archief- en literatuuronderzoek wordt de oprichting van de begraafplaats gesitueerd tussen 1923-1931. René Stallaert (R.E.S.T.) situeert de aanleg van de begraafplaats in 1924 en de eerste bijzetting in de zomer van 1925. De Doncker vermeldt dat tijdens de verkiezingscampagne in het najaar 1926 de aanleg van de nieuwe begraafplaats nog een ‘onderwerp [is] dat de gemoederen beroert’. Op dat ogenblik zijn volgens de meerderheid alle vereiste goedkeuringen al verkregen. Kadastraal wordt de begraafplaats geregistreerd in 1931.

In het gemeentelijk archief bleef een dossier 'rooilijnenplan' bewaard uit 1921-1923. Op het plan is de aanleg van de begraafplaats zichtbaar. Er is geen ruimte voorzien voor de calvarie op de huidige plek. Het plan suggereert wel meer naar het midden van de begraafplaats een plaats voor een gedenkteken. Het precieze karakter van dat gedenkteken is niet duidelijk.

De calvarie werd volgens het opschrift op het kruis geschonken door de inwoners van Wemmel in 1929. Er werd in geen enkel archief een verwijzing gevonden naar de schenking van het calvariekruis, de kunstenaar, het atelier of de constructiewijze van de calvarie, de graftombes en de eventuele grafkelders. Gezien de omgevende tombes met de vermelding van meerdere namen per zerk wordt er vermoed dat er zich onder de constructie grafkelders bevinden. Aan de voet van de sokkel rusten een aantal prominente personen van de Wemmelse dorpsgemeenschap. R.E.S.T. vermeldt in zijn tekst onder andere een pastoor, twee notarissen en een schoolhoofd. In de eromheen gesitueerde cirkel van graven werden niet minder dan vier pastoors en één senator bijgezet. Op de uitbreidingsplannen van 1958 werd deze zone nog steeds aangeduid als graven van '1ste klasse'.

Beschrijving

De calvarie bestaat uit een natuurstenen onderbouw met familiegraven waarboven zich de metalen calvarie opricht, bestaande uit een sokkel, een voet en een kruis. De graftombes en de voet van het kruis refereren in hun vormentaal, de twaalfhoek, het kwalitatieve materiaalgebruik en de naar de klassieke oudheid verwijzende zuiltjes aan de art deco. Het kruis en de afbeelding van de apostelen zijn uitgevoerd in neogotische stijl met typische plooivallen van kledij, Franse lelies, vierlobben, … De twaalfhoekige natuurstenen onderbouw met familietombes bestaat uit hardstenen plantenbakken, een hellende zerk in twee delen, alternerend in grijze en roze graniet opgetrokken en een kroonlijst in hardsteen. De kroonlijst doet dienst als sokkel voor het metalen kruis. De bloembakken worden van elkaar gescheiden door hardstenen schotten met een ogiefvorm en hardstenen hoekstenen. De grafzerken dragen de namen van de overledenen in koperen letters. Op de kroonlijst werden mogelijk op een latere datum de namen van de apostelen aangebracht.

De metalen calvarie werd afgewerkt in een koperlegering (groene patina) en bestaat uit een sokkel met de afbeelding van de twaalf apostelen waarboven zich het neogotische kruis verheft. De twaalf apostelen, herkenbaar aan hun traditionele attributen zijn gehamerd uit metalen platen en vertonen een laat-neogotische vormentaal. Ze zijn van elkaar gescheiden door metalen vrijstaande zuiltjes op zeshoekige basementen en met composietkapitelen die een kroonlijst met eierlijst dragen. Een hellend metalen dak dekt de sokkel af.

Het kruis heeft een zeskantige voet die enkel aan de voor- en zijkanten gedecoreerd is. Aan de voorzijde zit een verdiepte tekstplaat met het opschrift 'Gift/ van de/ inwoners/ 1929'. De voet heeft onder- en bovenaan een samengestelde lijst met bovenaan een meanderend motief. Aan de bovenzijde waren beide hoeken aan de voorzijde afgewerkt met hangende acanthusbladeren, één bleef bewaard. Aan de onderzijde, vermoedelijk enkel aan de voorzijde, werd centraal een staand acanthusblad aangebracht. Het kruis heeft verdiepte vlakken die ter hoogte van de armen en de top uitlopen in vierlobben en Franse lelies. In de vierlobben zijn de symbolen van drie evangelisten en een banderol met hun namen afgebeeld: de adelaar met 'St Johannes', de gevleugelde stier met 'St Lucas' en in de top een engel met 'St Matheus'.

Op het kruis werd een gedetailleerd afgewerkte driedimensionale Christusfiguur bevestigd. Het gaat om een traditioneel vormgegeven figuur met een lendendoek, gespreide armen, het hoofd met doornenkroon licht naar links gebogen en beide voeten op een sokkeltje. Achter de Christusfiguur, op de kruising van de armen zit een aureool met omlopende lijst en een ingeschreven vierlob. Boven de figuur een banderol met het opschrift INRI. In de oksels van het kruis bleven bovenaan links en rechts stralenkransen bewaard.

Het kruis is achteraan volledig vlak en niet gedecoreerd.