Het stationsgebouw van Weerde aan de lijn Brussel-Antwerpen, betreft een typologisch goed bewaard voorbeeld van een plattelandsstation uit het begin van de 20ste eeuw.

Historiek

Weerde is net als Eppegem gelegen aan de oudste Belgische spoorlijn Brussel-Groendreef-Mechelen, die werd ingehuldigd op 5 mei 1835. Op 1 januari 1864 werd Weerde een vaste stopplaats, een jaar vroeger dan Eppegem dat pas op 1 maart 1865 een vaste stopplaats werd. Zowel Weerde als Eppegem werden naderhand een station 4de klas. In 1880 werd er een standaardconcept uitgewerkt voor de stations van 4de en 5de klas: een hoofdgebouw met verdieping waarvan de benedenverdieping gedeeltelijk voorzien was voor de stationschef en zijn gezin; de rest deed dienst als kantoor en loket. De bovenverdieping behoorde toe aan het gezin van de stationschef. Aan de ene zijde van het hoofdgebouw was er een lage aanbouw die deel uitmaakte van de dienstwoning. Aan de andere zijde was de vleugel voor de reizigers, doorgaans onder zadeldak. Hier vonden de wachtzaal, al dan niet gesplitst voor eerste en tweede klas, en eventueel een magazijn, een onderkomen. Per groep werden varianten toegepast; aangezien de oorspronkelijke stations van Weerde (1880) en Eppegem (1881) tot dezelfde groep Brussel-Noord behoorden, kan aangenomen worden dat ze vrijwel hetzelfde uitzicht hadden. Van het oude Weerdse station bleven immers geen afbeeldingen bewaard. Typisch voor de stations van deze groep was het gebruik van houten schoorstukken aan de zijgevels voor de overkragende daken. De muuropeningen waren steekbogig.

Toen de sporen in 1907-1908 werden verhoogd, werd het station van 1880 vervangen door een nieuw station van het standaardtype 1895. Volgens H. De Bot was de verantwoordelijke architect F. Seulen. Het volume bleef gelijkaardig en bestond ook nu uit drie delen: het centrale deel van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, geflankeerd door een lage vleugel van één travee enerzijds en een lage vleugel van drie traveeën anderzijds. Ook de functionele indeling sloot grosso modo aan bij het vorige type. Markerend is wel het gebruik van ritmerende lisenen, verbonden door een fries, de rondbogige muuropeningen op de begane grond en de steekboogvensters op de bovenverdieping van het centrale deel. Sinds enkele jaren wordt het station uitgebaat als restaurant.

Het station werd samen met twee inmiddels verdwenen wachthuisjes, kadastraal geregistreerd in 1908 in opdracht van de Domeinen van de Staat.

Beschrijving

Het station van Weerde betreft een plattelandsstation, opgetrokken uit licht gekleurde baksteen in kruisverband met decoratief verwerkte rode baksteen in de rollagen, op de penanten en in de aflijning van de spaarvelden. Het ensemble bestaat uit een hoger centraal gedeelte van drie traveeën en twee bouwlagen, aan weerszijden geflankeerd door een lagere aanbouw van een bouwlaag en respectievelijk een (zuid) en drie (noord) traveeën, alle onder pannen zadeldak, de nok parallel aan de spoorlijn.

De overigens vrij eenvoudig uitgewerkte lijstgevels op een hardstenen plint worden geritmeerd door lisenen die bovenaan verbonden zijn door een getrapte baksteenfries, waardoor er rechthoekige spaarvelden ontstaan, geaccentueerd door decoratief uitgewerkt metselwerk. Typisch zijn ook de rondboogvormige muuropeningen op de begane grond en de getoogde vensters op de bovenverdieping van de woning, alle met hardstenen lekdrempels. Het schrijnwerk werd voor het grootste deel vernieuwd naar oud model; de oostelijke deur bleef bewaard evenals het schrijnwerk in de zuidelijke aanbouw. Aflijnende houten kroonlijst. De zijpuntgevels van de woning worden gemarkeerd door een getrapte, klimmende baksteenfries en een rondboogvenster ter verlichting van de zolderruimte. Ook de zijgevels van de aanbouwen worden gekenmerkt door een gelijkaardige klimmende baksteenfries.

Het uitzicht van de in het talud ingewerkte dienstruimten sluit qua uitzicht aan op het station.

Een doorgang met tongewelf, haaks op het stationsgebouw geeft toegang tot de verhoogde perrons via eenvoudige hardstenen steektrappen.