Tot cultuurcentrum herbestemde melkerij met maximaal behoud van het oorspronkelijke uitzicht, opgericht in 1942 door Frans Jaspers. Het ontwerp was van de hand van architect Léon Dierickx (Leuven). Het gemeenschapscentrum De Melkerij vormt een sterk beeldbepalend element langsheen de Brusselsesteenweg en getuigt van de belangrijke status van de oprichter die bij de bouw van zijn bedrijf en woning koos voor de heersende modernistische stijl.

Historiek

In 1941 werd door de gemeente een stuk grond langs de Brusselsesteenweg verkocht aan Frans Jaspers (1879-1960) om er een zuivelfabriek te bouwen. In mei 1942 werd gestart met de bouw van de melkerij met bijhorende woning. Het ontwerp was van de hand van architect Léon Dierckx (Leuven). De plannen bleven niet bewaard in het gemeentearchief. De bouwwerken werden voltooid in 1942. Op 9 september 1942 werd door de gemeente toelating verleend voor het uitbaten van een zuivel- en kaasfabriek. Op het kadaster werd de melkerij geregistreerd in 1942 als nieuwe bouwing in eigendom van J.F. Jaspers-De Roeck met een mutatie van weide naar stoommelkerij. Al in 1944 werd een vergroting ingetekend met een inmiddels verdwenen, bijkomend volume ten zuidoosten.

Boeren uit het omliggende konden hier hun melk leveren. In de bloeiperiode waren er in de melkerij vijftien werknemers en werd er tot 35.000 liter melk verwerkt. De melk kwam op de markt onder het merk Duralac.

De fabriek bestond uit vier afdelingen: rechts vooraan de loskade met erachter het melkopslaglokaal en de melkbewerking; links vooraan bevond zich het boterlokaal, daarachter de opslagruimte van de losse melk en links achteraan het steriliseerlokaal en de bottelarij. Aangezien het om een stoommelkerij ging was er ook een fabrieksschoorsteen voor de afvoer.

De melkerij bleef actief tot 1981 en de gebouwen bleven tot op dat ogenblik in hun oorspronkelijke toestand bewaard. In 1983 werd een bouwaanvraag ingediend voor het verbouwen tot sportcentrum naar een ontwerp van Kamiel Van Goethem uit Weerde. Het interieur werd heringericht met sportzalen, vergaderruimten en een cafetaria. Op het einde van de jaren 1980 werd het gebouw ingericht als snookercentrum. In 2014-2015 werd het complex op initiatief van de gemeente Zemst verbouwd en uitgebreid als gemeenschapscentrum 'De Melkerij'. De plannen hiervoor werden ontworpen door architect Frederic Wattecamps van Architects in Motion bvba. De inhuldiging gebeurde op 18 december 2015. Het centrum omvat een podiumzaal, een ruime foyer en een brasserie; de kelderverdieping omvat een danszaal met kleedkamers en een repetitielokaal voor Zemstse muziekgroepen; ook het sanitair is hier ondergebracht.

Beschrijving

Industrieel complex met geïntegreerde woning in de westhoek, gebouwd in 1942 in een verzorgde modernistische stijl zowel wat betreft de volumewerking als de architecturale uitwerking. Bij de verbouwing tot gemeenschapscentrum werd geopteerd om het oorspronkelijke uitzicht maximaal te behouden. De recente uitbreiding en de fabrieksschoorsteen bevinden zich ten zuidoosten.

Het betreft een ensemble van één à twee bouwlagen onder plat dak, waarbij vooral het volumespel in de woning opmerkelijk is. Het geheel is opgetrokken uit gele baksteen daarmee aansluitend bij het toen gangbare modernisme. De plint is contrasterend uitgewerkt in rode baksteen. Het in hoogte verspringende bedrijfsgedeelte met verspreid hier en daar een ronde hoek, vertoont grote rechthoekige muuropeningen met een karakteristieke ijzeren roedeverdeling, hernomen in het vernieuwde schrijnwerk. Met beton overluifelde loskade aan de noordwestzijde.

Het onderkelderde woongedeelte met sterk verhoogde begane grond wordt getypeerd door een asymmetrische compositie van in- en uitspringende volumes. De inkom bevindt zich in de uitgespaarde hoek waarbij het balkon op de bovenverdieping dienst doet als luifel. Links van de inkom: gevelsteen van blauwe hardsteen met vermelding Opgericht door Frans Jaspers ten jare 1941. Variërende rechthoekige muuropeningen met uitzondering van enkele halfcirkelvormige, alle geaccentueerd door een beschilderde betonnen omlijsting of latei. Opmerkelijk is de rechthoekige erker aan de straat, uitgewerkt in zwarte baksteen en voorzien van een omlopend, naar boven toe verbredend venster. Het bekronende balkon op de bovenverdieping was oorspronkelijk voorzien van een buisleuning. De benedenverdieping van de woning bewaart grotendeels het oorspronkelijke stalen schrijnwerk met typische roedeverdeling. De keldervensters zijn zoals gebruikelijk getralied.

Ronde fabrieksschoorsteen, in tegenstelling tot de fabriek en bijhorende woning, opgetrokken uit rode baksteen. Metalen trekbanden omgorden de schacht op regelmatige basis.