erfgoedobject

Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl

bouwkundig element
ID
306852
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306852

Juridische gevolgen

Beschrijving

Geheel van vijf repeterende en semi-symmetrische burgerwoningen in eclectische stijl aan het einde van de Begijnenstraat, opgetrokken in 1904-1905. Vermoedelijk werden de burgerhuizen gebouwd in opdracht van de familie Theys of in opdracht van de rentenier/kunstschilder Franz Van den Hove. 

Franz Van den Hove (1846, Diest - 1921, Diest) was de schoonzoon van burgemeester Theys. Hij was schilder en etser van beroep en werd bekend om zijn typische gezichten van het oude Diest op doek. Hij maakte vele kunstreizen in België (Brugge, Brussel), Nederland (Zuthpen), Duitsland (Aken), Zwitserland en Italië (Napels en omgeving), ontwierp de historische stoet van 1880 en verschillende affiches, onder meer voor het liberale jubileum in 1899. Hij wordt genoemd als ontwerper van de sgrafittopanelen in de gevels.

Historiek

In 1903 of 1904 wordt een 19de-eeuws complex van schoolgebouwen gesloopt om slechts een jaar later (1904-1905) opnieuw bebouwd te worden. De mutatieschets van 1905 toont de opsplitsing van de grote kavel in vijf percelen. Op de percelen worden quasi-symmetrische rijwoningen gebouwd. De panden werden vanaf ongeveer 1960 vermoedelijk bewoond door kaderleden van de fabriek ‘Shoe-Post’. Het bedrijf ontstond in 1925 in de Ketelstraat in Diest en groeide onder de zonen Omer en Albert Vanaudenhove uit tot een aanvankelijk nationaal postorderbedrijf voor onverkoopbare schoenen, in de navolging van de Tweede Wereldoorlog.

In de periode 2002-2007 werd de achterbouw van nummer 54 uitgebreid tot de gehele breedte van het perceel. De uitbreiding kaderde in een renovatiefase van het pand waarbij eveneens de voorgevel gerenoveerd werd met respect voor de authentieke elementen. De huidige eigenaars van huisnummer 56 voerden aan het einde van de jaren 1990 na de aankoop van de woning eveneens renovatiewerken uit. Het gebouw is gedeeltelijk in gebruik als woonhuis en bureau voor ‘Ac & P Architecture’.

Beschrijving

De vijf panden aan de Begijnenstraat vormen één bouwkundig geheel dat beeldbepalend is voor de straat. De panden werden alle vijf op het kadaster ingetekend in 1905 en vormen samen een symmetrisch geheel in eclectische stijl.

De panden 50, 52 en 56, 58 langs weerszijden van het centrale pand 54 zijn identiek in opbouw en verschillen slechts in recentere aanpassingen die aan de panden uitgevoerd zijn. Het gaat hier om burgerhuizen van twee traveeën en twee en een halve bouwlaag onder een zadeldak met leien. De in rode baksteen vormgegeven lijstgevels worden gekenmerkt door opgesneden voegen en decoratiestroken in witte baksteen. De lijstgevels hebben een gecementeerde plint met betralied keldergat in de venstertravee, en een geprofileerde houten kroonlijst op een rode bakstenen fries. Segmentbogige muuropeningen in vlakke omlijstingen van rode en witte baksteen, waarvan de vensters met blauwe hardstenen lekdrempel en versierde borstwering.

Bij de onderste en bovenste bouwlaag is de borstwering ingevuld met een geometrisch dambordpatroonvariant met witte en rode baksteen zichtbaar.

Tussen de eerste en de tweede bouwlaag is er onder elk van de twee vensters een sgraffitopaneel aangebracht. Op nummer 50 en 58 een afbeelding van een kruik met aan weerszijden een vegetaal motief. Op nummer 52 en 56 tonen de panelen centraal een medaillon met ook aan weerszijden een vegetaal motief. Franz Van den Hove wordt genoemd als ontwerper van deze sgraffitopanelen.

De dieper gelegen portieken zijn toegankelijk via drie blauwe hardstenen treden. Ook de portiek is omlijst met een uitstekende baksteenomlijsting die net zoals bij de vensters bestaat uit rode baksteen met daartussen witte baksteenlagen. Van het originele schrijnwerk werd bij de panden 50, 52 en 58 de deur bewaard en bij het pand 52 ook het originele schrijnwerk van de vensters. De T-vormige vensters worden bovenaan afgesloten worden door een segmentboog. Hetzelfde geldt voor de 3-delige vensters op de benedenverdieping. De vensters in de voorgevel bevatten veelal nog origineel enkel glas. De weinige originele voordeuren die bewaard bleven, betreffen paneeldeuren met een ingewerkte brievenbussleuf. Het originele schrijnwerk is overal witgeschilderd of donkerbruin gebeitst.

Van de achtergevels bevindt enkel die van pand 52 zich nog in originele staat. Het originele ontwerp voorzag voor elk pand een aangebouwd achterhuis van twee bouwlagen dat samen met het achterhuis van het aanpalende huis één volume vormde onder een zadeldak. In de loop van de 20ste eeuw werd bij nummer 50 en 58 het achterhuis, dat oorspronkelijk slechts de helft van de tuinbreedte in beslag nam, uitgebreid naar de volledige breedte. Op nummer 56 werd het oorspronkelijke volume weliswaar ook bewaard, maar wel bepleisterd en net zoals bij nummer 50, en 58 voorzien van nieuwe ramen. De percelen van alle panden worden langs de achterzijde afgebakend door een gietijzeren hekwerk met poortje. Hierbij wordt gebruik gemaakt van bakstenen pijlers om de hekken te verbinden.

Het pand 54 staat centraal tussen de vier bovenbeschreven panden. Het betreft een woning van twee traveeën en drie bouwlagen onder een haaks op de straat geplaatst leien zadeldak. De gevel wordt beëindigd door een verhoogde tuitgevel met schouderstukken, eindigend met een trapgeveltje. De rode bakstenen gevel op gecementeerde plint werd zwaar gerenoveerd en er is dan ook een duidelijk kleurverschil met de aanpalende panden. Bij deze renovatie verdwenen ook de originele opgesneden baksteenvoegen.

De rechtertravee heeft beneden een rondbogig deurportaal in een hardstenen omlijsting, toegankelijk met drie treden in blauwe hardsteen. De linkertravee toont een segmentbogig venster met uitstekende omlijsting die doorloopt tot de plint. Onder de hardstenen lekdrempel is net zoals bij de belendende panden een geometrisch dambordpatroonvariant met witte en rode baksteen zichtbaar. Tussen de eerste en tweede bouwlaag is er een hardstenen strook. Mogelijks gaat het hier om een recentere toevoeging.

De tweede bouwlaag wordt gekenmerkt door twee hoge en smalle segmentbogige vensters met daarvoor hedendaags smeedwerk. Ook deze vensters worden gekenmerkt door een uitstekende omlijsting.

Tussen de tweede en derde bouwlaag zijn er twee uitsparingen die vermoedelijk origineel ook sgraffitopanelen bevatten, deze zijn thans verdwenen.

De derde bouwlaag toont twee rechthoekige vensters met ijzeren latei met rozetten waarboven een rondboogveld met een tweekleurige bakstenen omlijsting. De uitsparing boven de vensters in de rondboog doet vermoeden dat ook hier origineel een decoratief element aanwezig was, mogelijks ook in sgraffito.

In de geveltop een rondbogig zoldervenster.

Het originele achterhuis van het pand 54 is in 2007 verbreed en volledig aangepast om te voldoen aan de moderne eisen. Hierbij is het oorspronkelijke uitzicht, dat vermoedelijk veel leek op dat van pand 52, haast volledig verdwenen. Ook hier wordt het perceel van het pand langs de achterzijde afgebakend door een gietijzeren hekwerk met poortje. Hierbij wordt gebruik gemaakt van bakstenen pijlers om de hekken te verbinden. Het hek vormt een geheel met de afbakeningen van panden 50, 52, 56, 58.

  • Atlas Cadastral de Belgique, opgesteld door Philippe-Christian Popp naar aanleiding van het tekenen van kadasterplannen van alle Belgische gemeenten die hij wenste te vulgariseren en voor iedereen voor een bescheiden prijs beschikbaar te maken, opgesteld tussen 1842 en 1879, schaal : 1 : 10 000.
  • Gemeentelijk Archief Diest, Bouwdossiers Ruimtelijke Ordening, bouwdossier 201790 vergund 26/08/2002.
  • Stadsarchief Diest, Oud archief van de stad Diest, nr. 1420n.
  • Mondelinge informatie verkregen via de Heemkundige Kringen van Diest, Mondis en Arnoldus IV (2 februari 2019).

Auteurs: Dirix, Evelien; Goovaerts, Sebastiaan
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306852 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.