Rijkelijk geornamenteerd burgerhuis in neo-Vlaamserenaissance-stijl met bewaarde winkelpui. Het pand werd gebouwd in 1892 in opdracht van Edmond Smets. Tussen bouwlagen twee en drie prijkt een stierenkop op een hardstenen fronton, de verwijst naar de oorspronkelijke functie als slagerij.

Historiek

Gedurende de 18^de eeuw was dit perceel aan de ‘Nieuwe Straet’ reeds bebouwd, maar details van het gebouw kunnen niet afgeleid worden van cartografische bronnen (Villaretkaart en Ferrariskaart). Het pand was schuin tegenover de Kruisherenkerk gelokaliseerd. Bij de opmaak van het primitief kadaster in 1830-1834 stond er een rijwoning met “hof” aan de Nieuwe Straat. Het pand was minder diep dan de huidige bebouwing maar nam wel de gehele breedte van het perceel in beslag. De Atlas der Buurtwegen (circa 1840) en Poppkaart (1842-1879) tonen dezelfde situatie als het primitief kadaster. De legger van de Poppkaart beschrijft het pand en de tuin in eigendom van Henricus en Joseph Cornelius Vanderzypen, landbouwers uit Bekkevoort.

Rond 1890 vonden er ingrijpende aanpassingen plaats, die vermoedelijk grotendeels op nieuwbouw neerkwamen. Het kadasterarchief van Vlaams-Brabant toont een aanpassing van het pand in 1890. Het gebouw ondergaat drastische verbouwingen en krijgt een nieuwbouw (achterbouw) met een gesloten koer. De nieuwbouw maakt een L-vorm in de zuidelijke hoek waardoor het achter het hoofdgebouw van het naastgelegen pand komt. Meer details van de aanpassingen aan het pand worden duidelijk door een bewaard bouwdossier uit het stadsarchief van Diest, gedateerd 1891. Hieruit blijkt dat de ‘façade actuel’ uit drie traveeën en drie zichtbare bouwlagen bestond met een voordeur in de eerste travee. Het pand was opgevat als woonhuis en zou omgevormd worden tot ‘magasin’ met een nieuwe voorgevel van 12 meter hoog. Aanvrager voor de plannen was eigenaar Ed(mond?) Smets. Het nieuwe gevelplan toont opnieuw een indeling in drie traveeën maar met deuren in de eerste en derde travee met een winkelpui in travee twee. De nieuwe gevel heeft echter vier bouwlagen. Hierdoor kan geconcludeerd worden dat het voorhuis grondig gerenoveerd werd en voorzien werd van een nieuwe voorgevel. Tussen bouwlagen drie en vier staat er ‘anno 1891’ beschreven op de bouwplannen. Op de huidige gevel is echter het getal 1892 te lezen. De stierenkop op de voorgevel geeft een indicatie waarvoor de winkel in gebruik zal genomen worden: een slagerij. De communicatie duidt specifiek op de aanpassing van de voorgevel wat indiceert dat de aanpassingsfase van het pand van ongeveer 1889 tot 1892 duurde.

In 1894 krijgt de voorbouw van 1890 een getrapte bijbouw in de zuidwestelijke hoek. Hierna verandert de kadastrale toestand van het gebouw niet meer. Of er in tussentijd aanpassingen aan het interieur of de achterbouw werden uitgevoerd, kon niet worden geverifieerd. Wel kan aan de winkelpui afgeleid worden dat de winkelruimte nog gebruikt werd als wassalon (‘Wassalon Uten’). In 1987 werd er door Frans Uten een bouwaanvraag ingediend bij de stad Diest voor ‘Het plaatsen van een lichtreclame’. Deze lichtreclame is ondertussen verdwenen.

Beschrijving

Burgerwoning met winkelgelijkvloers in neo-Vlaamserenaissance-stijl, bestaande uit drie traveeën en drie bouwlagen onder een met leien bekleed zadeldak. Rode bakstenen lijstgevel met natuurstenen speklagen, op hardstenen plint en met een houten geprofileerde kroonlijst op klossen. De gelijkvloerse verdieping wordt gedomineerd door de vroegere winkelruimte met rijk uitgewerkte winkelpui. Zo is er centraal een groot etalageraam met rechts in de gevel een deur met bovenlicht die toegang verleent tot de voormalige winkelruimte. Een identieke deur is te vinden links van het etalageraam, die de toegang verleent naar een achterliggende gang en de bovenliggende woonvertrekken. De originele decoratieve paneeldeuren zijn voorzien van enkele originele glasramen, met een rijkelijk uitgewerkte gietijzeren rasteringen.

Etalageraam en deuren zijn gevat in een grote, blauwe hardstenen omlijsting, bestaande uit een gevelbrede puilijst steunend op vier pilasters met diamantkoppen en peermotieven, en bekroond met drie blinde boogvelden met per travee een ontlastingsboog.

De tweede bouwlaag bevat de woonvertrekken en is tevens ingedeeld in een brede centrale travee die langs beide zijden geflankeerd wordt door een smallere travee. De linker- en rechtertravee hebben een identiek rechthoekig venster met hardstenen latei met daarboven een blind boogveld in baksteen en natuursteen. In het boogveld is een natuurstenen paneel zichtbaar met daarin een gesculpteerde cartouche met de tekst ANNO (links) en het jaartal 1892 (rechts). De centrale travee bestaat uit een gekoppeld drielicht met een bekronend natuurstenen gebogen fronton met centraal een natuurstenen stierenkop. De stierenkop is thans zijn linkeroor kwijt en draagt een halsband van touw. Het is een verwijzing naar de vroegere invulling van het pand als beenhouwerij.

De derde bouwlaag heeft een haast identieke indeling als de tweede bouwlaag maar verschilt in decoratieve elementen. Zo is er binnenin de rondboog van de linker- en rechtertravee sprake van een geometrisch dambordpatroon gevormd door geglazuurde bakstenen. Boven de centrale vensterpartij is tevens een fronton zichtbaar, dit is echter driehoekig en draagt verder geen versiering.