erfgoedobject

Handelshuis in art-nouveaustijl

bouwkundig element
ID
306858
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306858

Juridische gevolgen

Beschrijving

Symmetrisch opgebouwd handelspand van circa 1905 met hardstenen winkelpui op de begane grond en elementen uit de art nouveau in de versiering van de bovengevel. Het bijgebouw achterin het perceel kan gedateerd worden tussen 1777 en 1830. Zowel de voorgevel, de vloer en moulures in de voormalige winkelruimte zijn nog authentiek bewaard.

Historiek

De bouw van het pand kan gesitueerd worden in 1904 of 1905. De troggewelven met stalen balken in de kelder, die tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt werd als schuilkelder omwille van de stevigheid, staven deze datering. De contouren van de mutatieschets komen overeen met de huidige bebouwing, een hoofdvolume met lange smalle aanbouw in de noordwestelijke hoek. Het vrijstaande bijgebouw achteraan op het perceel kan gedateerd worden tussen 1777 en 1830 aangezien het niet gekarteerd is op de Ferrariskaart maar wel op de kaart van het primitief kadaster. De functie van het gebouw is echter onbekend. Volgens de huidige bewoonster werd het handelspand kort na de bouw door haar grootouders in gebruik genomen als woning, kledingzaak en diamantslijperij. Het bijgebouw werd dan vermoedelijk aangewend als atelier voor de slijperij. Na het stopzetten van de kledingzaak werd de winkelruimte gebruikt voor de verkoop van ijzerwaren en huishoudtoestellen, tot een onbekende datum (jaren 1960-1970).

Rond 1938 werd de smalle aanbouw verbonden met het bijgebouw door middel van een tussenbouw. Anno 2018 is dit tussengebouw gesloopt. Aangezien het bijgebouw nog over de originele ramen en schrijnwerk bezit en geen beschadigingen aan de gevels te zien is, kan aangenomen worden dat het tussengebouw eerder een overkapping was dan een volwaardig gebouw. Het handelspand heeft geen renovatie- of restauratiefase ondergaan sinds de constructie in circa 1905. Enkel de ramen op de gelijkvloerse verdieping aan de achtergevel werden recent vervangen.

Beschrijving

Het handelspand bestaat uit vier traveeën en drie bouwlagen onder een zadeldak, met een lijstgevel die regelmatig, volgens het enkelhuisprincipe, werd opgebouwd. Op de begane grond zit een goed bewaarde winkelpui in Maaslandse blauwe kalksteen. Door het gebruik van witte en groene geglazuurde tegels voor de bekleding van de bovengevel, heeft de gevel een kleurrijk parement dat kenmerkend is voor de art nouveau. Ook klassieke elementen zoals de hardstenen decoratieve plint met keldervensters, de houten kroonlijst op uitgelengde houten modillons, de parapets voor de vensters op de verdiepingen kregen een originele, op de art nouveau gestoelde uitwerking.

De gelijkvloerse verdieping bestaat uit een winkelpui onder een zware, geprofileerde houten puilijst gedragen door geblokte pilasters in blauwe kalksteen. De winkelpui bestaat uit twee plafondhoge etalagevensters en twee toegangsdeuren. De centrale deur in de tweede travee is een hoge Franse deur met bovenlicht die toegang geeft tot de handelsruimte op het gelijkvloers, terwijl de deur in de vierde travee (een hoge rechthoekige deur met bovenlicht) via een trap leidt naar de privévertrekken op de eerste en tweede verdieping.

De vier traveeën op de eerste en tweede verdieping zijn geopend door rechthoekige vensters onder natuurstenen lateien, ingevuld door T-vormige, zwarte ramen. De vensters op de eerste verdieping werden hoger uitgewerkt wat een hoger plafond doet vermoeden dan de tweede verdieping. De segmentboogvormige boogvelden boven de vensters zijn versierd met ornamentele reliëfs met florale motieven en schelpen. Het schrijnwerk van deuren en ramen op de verdiepingen van de voorgevel is origineel.

De achtergevel is eveneens grotendeels in originele staat bewaard. Het betreft een bruine baksteengevel met getoogde muuropeningen: een toegangsdeur met bovenlicht in de eerste travee, een recent vervangen T-raam in de tweede travee en een achterbouw waar een eetplaats, keuken en badkamer gevestigd zijn. De aanbouw bestaat uit vier traveeën in één bouwlaag onder een lessenaarsdak met een toegangsdeur in de tweede travee. De eerste en tweede bouwlaag van het hoofdvolume kent twee traveeën met telkens een houten raam met T-profiel.

Hoewel in het interieur geen zichtbare verwijzingen meer zijn naar de vroegere winkel zijn er wel verschillende originele elementen bewaard waaronder de keramische tegelvloeren met geometrische patronen en plafonds met sierlijsten en rozetten.

Achteraan het perceel bevindt zich een vrijstaand achterhuis met vermoedelijk twee bouwlagen. De eerste bouwlaag wordt gekenmerkt door drie vensters van wisselende afmetingen met een lage en smalle deur in de vierde travee. De vensters zijn voorzien van een stalen I-profiel. De ontlastingsbalk boven de toegangsdeur is breder dan het huidige schrijnwerk wat een aanpassingsfase doet vermoeden. Linksboven van de deur is een kleiner venster. Het pand lijkt deel uit te maken van een groter bouwvolume dat ook het achterhuis aan het aanpalende huis omvat.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen Diest, Afdeling 1 (Diest), 1868/7, 1873/4, 1882/11, 1904/17, 1905/12, 1931/35, 1938/18.
  • Atlas Cadastral de Belgique, opgesteld door Philippe-Christian Popp naar aanleiding van het tekenen van kadasterplannen van alle Belgische gemeenten die hij wenste te vulgariseren en voor iedereen voor een bescheiden prijs beschikbaar te maken, opgesteld tussen 1842 en 1879, schaal : 1 : 10 000.
  • Mondelinge informatie verkregen van de eigenares Maria Vertessen (14 november 2018).

Auteurs: Dirix, Evelien; Goovaerts, Sebastiaan
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Handelshuis in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306858 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.