Grafteken uit 1942 voor de theaterdirecteur Jan Poot naar ontwerp van de beeldhouwer Mathieu Desmaré.

Historiek

Jan Poot (1879-1942) wordt na de Eerste Wereldoorlog directeur van de Brusselse Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS). Tijdens zijn leiderschap wordt er vernieuwend intellectueel burgerlijk theater getoond van toonaangevende Belgische en Nederlandse schrijvers. Jan Poot sterft onverwacht in 1942.

Jan poot werd oorspronkelijk op de begraafplaats van Brussel begraven (Evere). Op initiatief van het ‘Herdenkingscomité Jan Poot’ werd zijn lichaam in 1942 of 1943 overgebracht van Brussel naar Vilvoorde, waar het grafteken naar ontwerp van Mathieu Desmaré werd opgericht. Uit de archiefdocumenten blijkt dat de gemeente een kosteloze eeuwigdurende grafconcessie gaf en het vervoer van het lichaam van aan het station van Vilvoorde tot op de begraafplaats betaalde. Vermoedelijk stond het comité in voor de ontgraving van Jan Poot en het vervoer van Evere naar Vilvoorde. De bewaarde briefwisseling bevestigt het auteurschap van Mathieu Desmaré (1877-1946) voor het grafteken. In een brief van 14 september 1942 aan het beschermcomité vraagt hij of het mogelijk is de concessie met 20cm te verbreden omdat hij het grafteken als een geheel kunstwerk ontwierp. Een verkleining van het grafteken zou in zijn ogen betekenen dat ‘de vrouwenfiguur die er op voorkomt niet op levensgrootte kan worden uitgevoerd’. De gemeente weigert de aanpassing van de concessie en het grafteken wordt aangepast tot zijn huidige dimensies.

Beschrijving

De rechthoekig natuurstenen vlakke zerk heeft twee verhoogde ‘sokkels’. Achteraan op de lage sokkel staat een expressionistisch natuurstenen driedimensionaal beeld voorstellende een halfnaakte treurende vrouw met een theatermasker in de hand. De plooival van haar rok wordt gesuggereerd ter hoogte van het onderlichaam. De pleurante brengt haar rechter hand naar het gelaat. Het gezicht is met enkele rake lijnen aangezet terwijl de lange haren in non finito-stijl over haar rug vallen. De rug van het beeld wordt eerder gesuggereerd. Het beeld getuigt van de typische expressionistische stijl van Mathieu Desmaré.

Het drama en de expressie primeert op de figuratie. Dat blijkt uit de gecurvde lijnvoering van de pleurante, het lichaam dat bestaat uit volumes, de gelaatstrekken die hoekig opgezet zijn, het expressieve masker in haar hand en de beperkte plooival van de kledij. Het beeld is rechts onder gesigneerd.

Op de voorste ‘sokkel’ prijkt een ongesigneerde afbeelding van Jan Poot in driekwartprofiel met links ervan het grafschrift "Jan Poot/ Directeur v.d./ Koninklijke Vlaamsche/ schouwburg te brussel/ 1879-1942/ J. Demarez/ 1878-1950".