erfgoedobject

Woning Materne

bouwkundig element
ID
307080
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307080

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Woning Materne
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Statig burgerhuis dat rond 1913 werd opgetrokken voor Jan-Remy-Leander Materne Ruppus, samen met een stal en poortgebouw. De haaks op de woning ingeplante stal dateert uit 1864. Het ensemble is gelegen ten noordwesten naast de Sint-Bartholomeuskerk.

Historiek

De locatie was reeds bebouwd vanaf de eerste helft van de 18de eeuw en kende verschillende bouwfasen tot en met 1912. Volgens de 18de-eeuwse Villaret- en Ferrariskaarten was het perceel bebouwd met een dwars op de straat geplaatst langwerpig volume. Doorheen het midden van de 19de eeuw onderging de site talrijke wijzigingen. De huidige westelijke stalvleugel werd in 1864 gebouwd, en is het enige volume dat uit die periode nog bewaard bleef.

Na de aankoop van een bestaande woning met schuur en stallen door Jan-Remy-Leander Materne Ruppus in 1912 volgde een ‘reconstruction partielle’. Er werd een nieuw woonhuis opgericht aan de straat, de westelijke stalvleugel bleef behouden en sloot achteraan haaks op de woning aan. Evenwijdig met de stal, maar aan de andere hoek van de woning, werd een nieuwe stal gebouwd. De zuidelijke schuur werd gesloopt en niet heropgebouwd. Zo bekwam men het huidige U-vormige grondplan. Het oostelijk bij de woning aansluitende poortgebouw dateert van kort na de (ver)bouwfase maar werd kadastraal niet opgenomen. Rond 2000 werd de oostelijke stalvleugel omgebouwd tot apart woonhuis (2a), waarbij enkel het volume bewaard bleef.

Beschrijving

Vandaag betreft het een U-vormig ingeplant ensemble ten zuiden van de Asbroekstraat en ten noordwesten naast de parochiekerk. De gebouwen zijn ten zuiden, oosten en westen omgeven door een tuin. Aan straatzijde, ten noorden van het erf, staat het burgerhuis van rond 1913, met ten oosten aansluitend een kort daarna gebouwd poortgebouw. Ten westen, en haaks tegen de woning aangebouwd, staat een ouder stalgebouw uit 1864. De stal (2a) die haaks op het poortgebouw aansluit dateert ook van de bouwfase van 1913. De tuin tussen de gebouwen en het kerkperceel is aan de straatzijde afgesloten met een hoge bakstenen muur met moderne metalen toegangspoort. Ten westen langs het woonhuis biedt een witte smeedijzeren poort tussen twee hardstenen hekpijlers met piramidevormige deksteen toegang tot de westelijke tuinzone. Deze wordt in het verlengde van de straat gescheiden door lage tuinmuur met een hek en pijlers in dezelfde vormgeving als de poort.

Het burgerhuis is een symmetrisch opgebouwd dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een leien mansardedak. Het betreft een rode baksteenbouw op gecementeerde en beschilderde plint met keldergaten. De voorgevel is versierd met vijf gecementeerde muurbanden, heeft een houten kroonlijst, ondersteund door korbelen, en is gemarkeerd door een met een neorenaissancistische puntgevel bekroonde centrale deurtravee. In de venstertraveeën zitten houten dakvensters met topstukken.

De rechthoekige, met natuursteen omlijste voordeur, is bereikbaar door twee hardstenen treden. De getoogde vensters onder een rollaag met gecementeerde hoek- en sluitstenen hebben schrijnwerk met een T-profiel; de vensters op de begane grond zijn voorzien van luiken. De rechter (westelijke) zijgevel van het woonhuis bestaat uit drie traveeën en heeft op de eerste en tweede bouwlaag enkel vensters in het derde travee en op de zolderverdieping twee kleine vensters. Net onder de dakrand toont de gevel vijf opgaande hoefijzervormige muurankers. De oostelijke zijpuntgevel is blind. De westelijke gevel wordt enkel geopend door twee kleine rechthoekige vensters op het zolderniveau en twee boven elkaar geplaatste vensters met segmentbogige rollaag langs de aangebouwde stal.

Het poortgebouw is een baksteenbouw van een enkele travee en één bouwlaag onder een pannen zadeldak. Het poortgebouw wordt gekenmerkt door een eenvoudige lijstgevel op gecementeerde plint en een eenvoudige aflijnende kroonlijst. In de voorgevel zit een hoge rondboogvormige poort met natuurstenen omlijsting met neg- en hoekblokken. Er is een verticale bouwnaad tussen het woonhuis en het poortgebouw zichtbaar en verder ook tussen het poortgebouw en de afsluitende muur van het erf (grenzend aan het perceel van de kerk). De oostelijke zijgevel van het poortgebouw is blind.

Het westelijke stalvolume uit 1864 is een langgerekt volume van anderhalve bouwlaag met onregelmatige travee-indeling. Het is aangebouwd tegen het woonhuis en neemt zo quasi de gehele achtergevel in beslag. De westelijke langsgevel is blind, op een klein stalvenster en een smal langwerpig verluchtingsgat na.

Het oostelijke stalvolume, gebouwd in 1913 en nu omgebouwd tot woning, heeft een onregelmatige travee-indeling en anderhalve bouwlaag onder zadeldak met donkere pannen. Verankerde, rode baksteenbouw, met een hoge vooruitspringende schouw in de tweede travee. De erfgevel wordt geopend door een deur onder houten latei tegen het poortgebouw en segmentbogige stalvensters en -deuren. Drie segmentbogige laadvensters openen de zolderverdieping. De erfgevel is versierd met muurbanden en rollagen van oranje en witte baksteen en dito metselwerk in dambordpatroon onder de houten kroonlijst. De oostgevel is minder opvallend afgewerkt, met recentere gevelopeningen in functie van de huidige woonfunctie: segmentboogvensters en toegangsdeur met natuursteenomlijsting, twee kleinere vensters met rollaag en natuurstenen lekdrempel en een hoog opgemetste schouw.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten, Zoutleeuw, Afdeling 3 (Halle-Booienhoven), 1838/69, 1842/8, 1844/9, 1864/11, 1886/35, 1908/32, 1913/9, 1915/7.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Primitief kadaster Zoutleeuw, afdeling 3 (Halle-Booienhoven), 1830-1834.
  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique de Halle Booienhoven – Halle-Boyenhoven, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kaart van Villaret, Institut National de l’Information Géographique et Forestière, Sint-Mande (France), CH 292, uitgegeven in 1745, schaal 1:14.400.
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • DIRIX E. & GOVAERTS S. 2019: Terreinbezoek Huis Materne (Zoutleeuw) (terreinbezoek op 09 januari 2019).

Auteurs: Dirix, Evelien; Cornelissen, Tom
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Woning Materne [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307080 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.