Ensemble van gemeenteschool en onderwijzerswoning voor Wezeren en Walsbets, gebouwd in een eenvoudige neotraditionele stijl tussen 1897 en 1900 aan het westelijke uiteinde van het straatdorp Wezeren. In 1993 werden de bijhorende gemeentehuizen voor beide gemeenten gesloopt.

Historiek

De gemeenteschool situeert zich op een perceel dat ten noordwesten van de dorpskern van Wezeren gelegen is, aan het uiteinde van het straatdorp, in een uitgesproken landelijke context. Historische kaarten tot 1745 geven aan dat het perceel lange tijd onbebouwd gebleven is. De eerste melding van een school dateert van 1896 uit een Koninklijk Besluit dat de oprichting van een ‘école primaire’ of lagere school beschrijft. Tussen 1897 en 1900 werden op het grondgebied van Wezeren uiteindelijk drie bakstenen constructies gerealiseerd voor een school, onderwijzerswoning en twee gemeentehuizen, een voor Wezeren en een voor Walsbets. Omdat het gemeentehuis van Walsbets niet op Wezerse grond mocht staan, werd een klein stuk bouwgrond van het perceel overgedragen aan deze gemeente. Het gemeentehuis van Walsbets stond dus op een enclave binnen Wezeren. De facto waren beide gemeentehuizen ondergebracht in één pand. Het schoolgebouw was wel voorzien voor kinderen uit beide gemeenten.

In 1962 werd een lange vleugel met een klaslokaal en gang gebouwd. Een gemeentefusie in 1964 zorgde ervoor dat Walshoutem, Waasmont, Walsbets en Wezeren samen werden gevoegd onder de naam Walshoutem. In 1982 volgde een grote fusie met de stad Landen. Zo verloor het pand dat eerder de gemeentehuizen van Walsbets en Wezeren herbergde haar functie. Het pand werd gedeeltelijk ingezet als kleuterklas, waarna het werd gesloopt in 1993. Anno 2019 staan de klaslokalen grotendeels leeg en wordt het complex enkel gebruikt door het plaatselijke zangkoor.

Beschrijving

De voormalige school met onderwijzerswoning ligt aan het begin van de Wezerenstraat, de toegangsweg naar Wezeren vanuit Landen, aan de overzijde van de beschermde hoeve Janshoven. Het complex wordt aan alle zijden omgeven door landbouwgebied, het dorp start net ten oosten ervan.

Het kleine complex bestaat uit de onderwijzerswoning aan de straatkant en een aansluitende schoolvleugel ten noorden. Een trap rechts van de woning, afgesloten met authentiek smeedijzeren hek, geeft toegang tot  een geplaveide speelplaats aan de oostzijde van de gebouwen.

De onderwijzerswoning is een bakstenen gebouw van twee bouwlagen met kelderverdieping en drie traveeën onder een tentdak. Bescheiden gebruik van hardsteen voor hoek- en sluitstenen en waterlijsten. In de straatgevel zijn deur- en venstertravee  gelegen in verdiepte muurvelden, gescheiden door eenvoudige pilasters. Alle muuropeningen zijn segmentbogig onder een bakstenen rollaag met hardstenen sluit- en hoekstenen en een natuurstenen waterlijst met gekrulde uiteinden. De gevel heeft een bakstenen plint met een hardstenen aflijning die onderbroken wordt door twee segmentbogige keldervensters in  de venstertravee. De eerste travee omvat een segmentbogige toegangsdeur met drie hardstenen treden en een venster op de verdieping. In de venstertravee, op de verhoogde begane grond, een gekoppeld tweelicht en op de tweede bouwlaag een centraal geplaatst venster. De vrij gesloten zijgevels vertonen eenvoudige segmentboogvensters. Tegen de oostgevel werd bij de bouw in 1900 een aanbouw onder lessenaarsdak aangebouwd.

Het bakstenen schoolgebouw sluit aan bij de noordgevel van het woonhuis. Het bestaat uit twee bij elkaar aansluitende delen van één bouwlaag respectievelijk uit 1900 en 1964,  vier en drie traveeën. Een zadeldak met nieuwe pannen bedekt de eerste vier traveeën terwijl de laatste drie traveeën onder een bemost leien dak liggen. De westelijke buitengevel is nagenoeg gesloten, met enkel een segmentbogig venster zichtbaar in de vierde travee. De eerste drie traveeën van de binnenkoergevel bevatten hoge segmentboogvensters met bakstenen rollaag en natuurstenen sluitsteen en een gecementeerde plint. Het schrijnwerk werd vernieuwd. De vierde travee werd later aangepast en omvat momenteel een brede toegangsdeur met aluminium vensters aan weerszijden. De overige drie traveeën van de latere uitbreiding omvatten elk brede rechthoekige vensters met originele metalen schrijnwerk.