erfgoedobject

Sint-Annakapel

bouwkundig element
ID
307097
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307097

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Sint-Annakapel
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Kleine bakstenen veld- en bedevaartkapel ter ere van Sint-Anna teruggaand tot 1644. Opgericht in opdracht van de cisterciënzerinnenabdij van Oriënte. De kapel werd heropgebouwd in 1877 en gerestaureerd in 2011.

Historiek

De Sint-Annakapel werd vermoedelijk opgericht in 1644 door Jan Pallen (naam in de nokbalk gebeiteld), in opdracht van de zusters van de nabijgelegen cisterciënzerinnenabdij van Oriënte. De abdij zou rond 1234 gesticht zijn door Arnold VII, graaf van Loon en heer van Rummen. De originele altaarsteen van de kapel bleef bewaard met de volgende inscriptie: ‘DA * ANNA HARSEZ * DEDI GRASEN RELIGIEUS * DE ORIENT 1644’. Deze beschrijving verwijst vermoedelijk naar de schenking door een zekere jonkvrouw Anna Harzez (of Harzée), kloosterlinge, mogelijk een familielid van Catharina de Harzée (abdis tussen 1663 en 1667).

Volgens de Villaretkaart werd de kapel in het tweede kwart van de 18de eeuw benoemd als ‘Chapelle de Leuseck’, wat etymologisch verklaard kan worden als ‘kapel op een stukje land (‘eck’) waar liesgras (‘leus’) groeide’. Opvallend genoeg karteert de Ferrariskaart (1771-1778) de kapel niet meer, al zou ze net ten zuiden van het ‘Rummen Bosch’ gesitueerd moeten zijn. Het primitief kadasterplan hierop volgend toont de kapel echter wel opnieuw in het ‘Kapel Veld’. Vanaf de constructie was de kapel in privébezit. In de tweede helft van de 18de eeuw was ze in bezit van een zekere Joannes Willems, herbergier uit Grazen. Het perceel van de kapel werd rond 1868, na het overlijden van Jan Willems in 1868, in twee gesplitst en nagelaten aan Catharina Willems en echtgenoot Petrus Jamaer, koopman uit Zoutleeuw. Het kadasterarchief spreekt vervolgens in 1877 van een “chapelle nouvelle construction”. De kapel werd toen vermoedelijk volledig heropgebouwd.

In 2004 verkocht de eigenaar de vervallen kapel aan de gemeente Geetbets. In het najaar van 2010 werd vervolgens gestart met een renovatiecampagne met lokale en Europese subsidies. De vensters en deuren werden behouden en gerenoveerd door restaurateur Marc Bonné uit Geetbets. De kapel kreeg eveneens een nieuw Sint-Annabeeld daar de voormalige eigenaar het beeld in bezit hield. Op 14 mei 2011 werd de kapel plechtig ingewijd door pastoor Johny van Rompuy, schepen Jo Roggen en conservator Louis Ruytinx.

Beschrijving

De kapel bevindt zich te midden van enkele velden aan de Blindervoetweg te Grazen (Geetbets) gelegen tussen de Verdaelstraat en Lutzestraat. Net voor de kapel ligt de ‘Gracht Piskapel’ die moet overbrugd worden voor een bezoek aan de kapel. De kapel zelf is langs drie zijden voorzien van een draadomheining. Voor de renovatie van 2011 was de kapel omgeven door verschillende naaldbomen.

Rode, verankerde baksteenbouw op beschilderde plint en gevat onder een leien zadeldak tussen aandaken. De kapel heeft een rechthoekige plattegrond met afgeschuinde hoeken. De zuidgevel is uitgewerkt als voorgevel. Het is een tuitgevel met schouderstukken en muurvlechtingen, met in de geveltop vijf muurankers en het jaartal 1644 net onder de bovenste muuranker. De rechthoekige deur in een blauwe hardstenen omlijsting is links in de gevel geplaatst, en wordt rechts geflankeerd door een klein rechthoekig betralied venster met eveneens een volledig natuurstenen omlijsting. De noordgevel heeft dezelfde opbouw als de tuitgevel aan de voorzijde, maar heeft geen muuropeningen en vertoont in de nok en het onderste gedeelte sporen van een witte verflaag. De oostelijke en westelijke lijstgevels hebben centraal een rechthoekig, betralied venster met glas in lood, gevat in een natuurstenen omlijsting. Bij alle vensters zijn de luikduimen van verdwenen luiken in de omlijsting aanwezig.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten, Geetbets, afdeling III (Grazen), 1868/1, 1877/1.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Primitief kadaster Geetbets, afdeling III (Grazen), 1830-1834.
  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique de Graesen, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kaart van Villaret, Institut National de l’Information Géographique et Forestière, Sint-Mande (France), CH 292, uitgegeven in 1745, schaal 1:14.400.
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • KRAUTHEIMER R. 1942: Introduction to an “Iconography of Mediaeval architecture.” Journal of the Warburg and Courtuald Institutes, 5, 1–33.
  • LEUS G. 2011: Sint-Annakapel in een prachtig nieuw kleed. Limes Gatia, 20.2, 48–59.
  • Agentschap Onroerend Erfgoed 2013: Herenwoning en distilleerderij op cisterciënzerinnendomein [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/41828 (geraadpleegd op 2 januari 2019).
  • Instituut voor de Nederlandse taal s.d.: Historische woordenboeken [online], http://gtb.inl.nl/search/# (geraadpleegd op 8 januari 2019).
  • DIRIX E. & GOVAERTS S. 2018: Terreinbezoek St-Annakapel (Grazen) (terreinbezoek op 13 december 2018).

Auteurs: Dirix, Evelien; Goovaerts, Sebastiaan; Cornelissen, Tom
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Annakapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307097 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.