Duits verdedigingswerk met vier bunkers tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken ter hoogte van de voormalige Brug 3 langs het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten, als onderdeel van de Turnhoutkanalstellung.

De Turnhoutkanalstellung bestond uit een reeks bruggenhoofden aan de noordelijke zijde van het kanaal, ter hoogte van strategische punten zoals bruggen. Elk bruggenhoofd bestond doorgaans uit een dubbele rij draadhindernissen in een drassig terrein, met daarachter stukken loopgraaf waarin houten en betonnen posten waren ingebouwd, evenals open mitrailleurstellingen. De stukken loopgraven waren zodanig aangelegd, dat ze elkaar zijdelings konden dekken. Deze bruggenhoofden werden aangevuld met ondersteunende mitrailleursnesten aan de zuidelijke zijde van het kanaal, die dienden voor de verdediging van de intervallen en voor bijkomend flankeringsvuur. Ook het kanaal zelf fungeerde als hindernis.

Ten noorden van Brug 3, die een draaibrug was, werd tijdens de Eerste Wereldoorlog een bruggenhoofd aangelegd, bestaande uit draadhindernissen, loopgraven, houten en betonnen wachtposten, mitrailleurstellingen en bijhorende bunkers. De loopgraven en draadhindernissen bij Brug 3 werden wellicht aangelegd door de Duitse firma Dyckerhoff & Widmann.

Op luchtfoto’s uit januari 1918 is een dubbele rij draadhindernissen te zien, die het bruggenhoofd volledig omsluit, behalve aan de zuidelijke zijde, waar het bruggenhoofd begrensd wordt door de noordelijke dijk van het kanaal. Ter hoogte van de twee landwegen die het bruggenhoofd kruisen, lijkt de draadhindernis onderbroken om passage door te laten. Daarachter zijn, parallel met de draadhindernissen, stukjes loopgraaf aangelegd tussen de wegen. Het tracé van deze loopgraven wordt gekenmerkt door traversen.

In het parapet van de meest noordelijke loopgraaf zijn twee observatiebunkers opgetrokken van het type III. Afgaande op de verslagen uit 1919 waren er in deze noordelijke loopgraaf wellicht ook houten wachtpostjes opgetrokken. Deze betonnen en houten constructies zijn nauwelijks te zien op de luchtfoto’s, wat er op wijst dat ze met aarde zijn bedekt. Tegen de oevers, aan weerszijden van de brug, is telkens een bunker (van het type I) opgetrokken die bijkomend is omgeven door een loopgraaf met traversen. De open mitrailleurstellingen, zoals vermeld in de rapporten uit 1919, zijn op de luchtfoto’s niet waarneembaar. Volgens het plan waren de mitrailleurstellingen bedoeld om de oevers van het kanaal te bestrijken.

Op 10 mei 1940, de dag waarop het Duitse leger België binnenviel (begin Tweede Wereldoorlog), blies de Belgische genie Brug 3 samen met andere bruggen op, in een poging om de Duitse opmars te vertragen. Vooral in mei 1940 en tijdens de bevrijding van de regio in september 1944 werd er zwaar gevochten in de buurt van het kanaal. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers van de Stellung Antwerpen dichtgemetseld. Vermoedelijk gebeurde dit ook bij de bunkers bij Brug 3, gezien de bakstenen restanten in de doorgang van de meest westelijke bunker van het type I. In tegenstelling tot de andere vernielde draaibruggen, werd Brug 3 na de Tweede Wereldoorlog niet heropgebouwd. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat er reeds vóór de oorlog plannen bestonden voor de aanleg van een ring rond Turnhout.

• Brussel, Koninklijk Legermuseum, Fonds 185, doos 952, map 2296: handgeschreven documenten 18/1/1917, 19/1/1917 en 28/1/1917.
• Brussel, Koninklijk Legermuseum, Fonds 185, doos 952, Turnhoutkanal. Brücke 3 (P. III), 1:2500.
• Brussel, Koninklijk Legermuseum, Fonds 185, doos 2419: Extrait de la note du 30 avril 1919, n° 341, du Gouverneur de la Position Fortifiée d’Anvers: Renseignements complémentaires sur l’état des ouvrages de défense; La ligne de défense du Canal de Turnhout (bijgeschreven (moeilijk leesbaar): N° 96 du 25/2/19, suite au N° 12/10 du 13/1/19).

• Topografische kaart van België, blad 8/8, tweede (1885) en derde (1928) editie, Militair Cartografisch Instituut, schaal 1:20.000.

• DE KOK H. & VAN CLEMEN S. 2003: Turnhout tijdens de Tweede Wereldoorlog, Turnhout.
• GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
• GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.
• MELIS G. 2013: Bunkers van de Eerste Wereldoorlog in Turnhout, Taxandria 85, 101-122.