Het Groot Geleed is een restant van de middeleeuwse Testerepgeul die het eiland Testerep met daarop Oostende, Middelkerke en Westende van de rest van het vasteland afscheidde. Tussen 500 tot 900 n.C. bestond de ruimte tussen Oostende en Nieuwpoort uit schorren en geulen langs waar het zeewater dagelijks de kustvlakte instroomde. Langs de toenmalige kustlijn lagen drie grote getijdegeulen die het zeewater het binnenland binnen leidden: ter hoogte van de IJzer in Nieuwpoort, ten noorden van Veurne en in Oostende. Die vertakten op hun beurt in een netwerk van zijdelingse geulen, van oost naar west dus, of van west naar oost. Ten oosten van Nieuwpoort bij Nieuwendamme liep een zijgeul ongeveer parallel aan de kustlijn, de Testerepgeul. Langs deze getijdegeul voerde het zeewater sedimenten aan, die heel geleidelijk aan de geul deden dichtslibben. De hele kustvlakte verzandde, een proces dat tegen 1400 voltrokken was.

Naarmate de mens permanent de kustvlakte ging bewonen en het land intensiever ging bewerken, beschermde hij zich tegen overstromingen door indijkingen van delen van de kustvlakte. Dijken verhinderden dat zeewater het areaal overspoelde. Maar daarnaast was er ook het probleem van regenwater dat uit het binnenland moest worden afgevoerd. Voor dat water zocht men een uitweg via zogenaamde ‘geleden’. Een geleed leidde het teveel aan water af naar een open geul langs waar het naar zee afstroomde. Heel vaak volgden deze geleden de bedding van een vroegere geul. In het geval van het Groot Geleed volgde die de middeleeuwse Testerepgeul.

Bij Nieuwendamme waterde het Groot Geleed in de IJzer af. Daar was de IJzergeul door de mens afgedamd. Sluizen regelden daar de waterafvoer: bij eb gingen ze open om het overtollige water uit het binnenland een uitweg te geven, bij hoog water gingen ze weer toe. Waar het Groot Geleed exact uitmondde in het IJzer is onduidelijk. De bouw van het fort Nieuwendamme hertekende de inrichting van dat gebied op het einde van de 16de eeuw. Hoe de afwatering voor de bouw van het fort precies verliep, is niet gekend. Feit is dat ter hoogte van het Nieuwendamme de IJzer in een oude getijdegeul uitmondde en op die plaats een netwerk van kanaaltjes, sluizen en een overdracht de afwatering controleerden. Het Groot Geleed is één van de afwateringskanalen die belangrijk zijn voor de waterbeheersing van het gebied. Verschillende kleinere kanaaltjes komen erin uit. Meestal ligt het Groot Geleed herkenbaar en open in het landschap. Alleen in bebouwd gebied zijn delen van het trajecten ingebuisd.

In de loop van de jaren veranderde de naam van het afwateringskanaal: Groot Geleed (Ferraris), Zijdelingvaart (Militaire verkenningen), Gaernegaart (Vandermaelen) tot het opsplitsten in verschillende benamingen per gemeente: Albertusgeleed, Graningatevliet, Sluisvaart. Het Groot Geleed is over sommige delen van het traject duidelijk gekanaliseerd, te zien aan het opvallend rechte tracé. Waarschijnlijk werd het afwateringskanaal ook voor transport gebruikt. De benamingen zoals Zijdelingvaart en Sluisvaart wijzen alleszins in die richting.