Gedenkzuil in een perk langs Wieltje in Sint-Jan, tegenover huisnummer 23. Op ongeveer 100 meter ten zuidwesten ligt de Britse militaire begraafplaats Oxford Road Cemetery. De gedenkzuil staat meer bepaald in verlengde van de oostelijke as van deze begraafplaats, op eenzelfde lijn met het 'Cross of Sacrifice' en 'Stone of Remembrance. 

Historiek

De '50th Northumbrian Division', een territoriale eenheid uit Noord-Engeland met inwoners van onder meer Newcastle, Alnwick en Hexham, arriveerde op het Europese vasteland in april 1915. Binnen de zeven dagen was de eenheid aan het vechten tijdens de Tweede Slag bij Ieper. Hier, op het gehucht 'Wieltje', werd de divisie voor het eerst ingezet. Tijdens gevechten tussen 26 april en 4 mei 1915 zou de divisie naar verluidt 472 doden, 1.996 gewonden en 1.278 vermisten onder de officieren en manschappen tellen.

Het gedenkteken werd op 1 september 1929 onthuld door veldmaarschalk Plumer. Voor het ontwerp van het gedenkteken werd een wedstrijd uitgeschreven. Winnaar werd Captain R. Mauchlen, M.C. (dit wil zeggen winnaar van het Military Cross), behorende tot het 9de bataljon 'Durham Light Infantry', een eenheid die behoorde tot de '50th Northumbrian Division'. De stevige monumentale obelisk moest in al haar eenvoud niet alleen een baken vormen in het vlakke, Vlaamse landschap, het diende eveneens te verwijzen naar het graafschap in Noord-Engeland, waar de divisie gerekruteerd werd.

De dubbele 'T' in het embleem van de divisie verwijst naar de rivieren Tyne en Tees. Boven het omgekeerde zwaard is het ‘Paard van Northumbria’ aangebracht in een medaillon.

Kenmerken

Rechthoekig grasperk, afgezet met een lage haag en een toegang over een brugje uit witte natuursteen, drie treden en een smeedijzeren toegangshek. In de diepte op een platform van groengrijze natuursteen afgedekt met witte natuursteen, bereikbaar met zes trapjes, staat een brede sokkel uit witte natuursteen op een trede, op de sokkel een rechthoekige naar boven toe verjongende zuil, bovenaan versmallend tot zadeldak. Op de vier hoeken van het platform staan vier jonge taxussen. Op de lange zijde bevinden zich banken uit natuursteen met hardstenen zitting.

Op de zuil: op de voorkant, bovenaan in vlakreliëf een kop van een paard in medaillon tussen twee lauriertakken, in het midden is een groot zwaard uitgehouwen en daaronder in reliëf twee ineengewerkte letters 'T'; aan de linker- en rechterkant een lauwerkrans in reliëf.

Op de sokkel: op de voorkant bovenaan "To the enduring memory of all ranks of the 50th Northumbrian division who fell in the great war 1914-1918 and in memory of their comrades of the same division who gave their lives in the war of 1939-1945 for the liberation of France, Belgium and Holland", onderaan "Pro Patria"; op de linkerkant bovenaan "The Ayrshire yeomanry", "the Yorkshire hussars", "1st 2nd 3rd 4th Northumbrian brigade R.F.A.", "Northumbrian ammunition column", "Northumbrian divisional engineers R.E.", "50th divisional train R.A.S.C.", "1st 2nd 3rd Northumbrian field ambulance R.A.M.C.", "Northumbrian division C.C.S.", "Northumbrian Vet. section R.A.V.C.", "R.A.O.C."; op de rechterkant: "149th Infantry Brigade", "4th 5th 6th 7th Northumbrian Fusiliers", "5th Border Regiment"; "150th Infantry Brigade", "4th East Yorks", "4th 5th Yorkshire Regiment (Green Howards)", "5th Durham Light Infantry"; "151st Infantry Brigade", "6th 7th 8th 9th Durham Light Infantry", "5th Loyal North Lancs. Regiment".

Hoogte 1741 cm x breedte 2200 cm x diepte 4600 cm

Uitvoering: Lanssens & Cie, Brugge

Locatie

Toponiem: Wieltje. Gelegen langs Wieltje, tegenover huisnummer 23, op circa 1 km ten noordoosten van de kerk van Sint-Jan. Op circa 100m ten zuidwesten ligt de begraafplaats 'Oxford Road Cemetery'. Omgeving is licht heuvelachtig en bestaat deels uit bebouwing, deels uit weiland.

Historische achtergrond

Het gedenkteken werd in september 1927 onthuld. De '50th Northumbrian Division', een territoriale eenheid met inwoners van Newcastle, Alnwick en Hexham, arriveerde op het Europese vasteland in april 1915. Binnen de 7 dagen was zijn 149ste brigade aan het vechten tijdens de 'Tweede Slag om Ieper'. Hier, op het gehucht 'Wieltje' werden ze voor het eerst ingezet. De divisie zou nog 3,5 jaar dienst doen in Frankrijk en speelde een belangrijke rol in oktober 1918.

Beschrijving

Rechthoekig grasperk, afgezet met een lage haag en een toegang uit witte natuursteen, drie treden en een smeedijzeren toegangshek. In de diepte op een platform van groengrijze natuursteen afgedekt met witte natuursteen, bereikbaar met zes trapjes, staat een brede sokkel uit witte natuursteen op een trede, op de sokkel een rechthoekige naar boven toe verjongende zuil, bovenaan versmallend tot zadeldak. Op de vier hoeken van het platform staan vier afgeknotte sparren. Op de lange zijde bevinden zich banken uit natuursteen met hardstenen zitting.

Op de zuil: op de voorkant, bovenaan in vlakreliëf een paardekop in medaillon tussen twee lauriertakken, in het midden is een groot zwaard uitgehouwen en daaronder in reliëf twee ineengewerkte letters 'T'; aan de linker- en rechterkant een lauwerkrans in reliëf.

Op de sokkel: op de voorkant bovenaan 'To the enduring memory of all ranks of the 50th Northumbrian-division who fell in the great war 1914-1918 and in memory of their comrades of the same division who gave their lives in the war of 1939-1945 for the liberation of France, Belgium and Holland', onderaan 'Pro Patria'; op de linkerkant bovenaan 'The Ayrshire yeomanry', 'the Yorkshire hussars', '1st 2nd 3rd 4th Northumbrian brigade R.F.A.', 'Northumbrian ammunition column', 'Northumbrian divisional engineers R.E.', '50th divisional train R.A.S.C.', '1st 2nd 3rd Northumbrian field ambulance R.A.M.C.', 'Northumbrian division C.C.S.', 'Northumbrian Vet. section R.A.V.C.', 'R.A.O.C.'; op de rechterkant: '149th Infantry Brigade', '4th 5th 6th 7th Northumbrian Fusiliers', '5th Border Regiment'; '150th Infantry Brigade', '4th East Yorks', '4th 5th Yorkshire Regiment (Green Howards)', '5th Durham Light Infantry'; '151st Infantry Brigade', '6th 7th 8th 9th Durham Light Infantry', '5th Loyal North Lancs. Regiment'.

H. 1741 cm x Br. 2200 cm x D. 4600 cm

Uitvoering: Lanssens & Cie, Brugge

Ten zuiden, Brits oorlogsmonument. Omringend grasperk, afgezoomd met doornhaag, toegankelijk via gietijzeren hek tussen postamenten. Gebruik van witte Portlandsteen voor postamenten en aantrede, voor parterre met centrale obelisk, versierd met zwaard en guirlandes, op sokkel. Gebeiteld opschrift in de sokkel: "To the enduring memory of all ranks of the 50th Northumbrian Division who fell in the great war 1914-1918 and in memory of their comrades of the same division who gave their lives in the war of 1939-1945 for the liberation of France, Belgium and Holland. Pro Patria."