Het grafteken voor het echtpaar Carpentier-Huybreghts dateert van 1920 en is een kopie van het grafteken van de familie Huybrechts-Coppejans (Gent, kerkhof van Sint-Amandsberg) dat in 1893-1895 werd ontworpen door Victor Horta in art-nouveaustijl.

Historiek

Het echtpaar Carpentier-Huybreghts

Valère Florimond Cécilien Carpentier werd op 28 augustus 1859 in Ronse geboren in een familie van textielproducenten. Na zijn huwelijk in 1888 met de Gentse Marie-Louise Huybreghts, dochter van de Gentse textielhandelaar Antoon Huybrechts, woonde het koppel in het ouderlijke huis in de Priesterstraat 5 in Ronse. Valère stond toen in het bevolkingsregister ingeschreven als ‘fabricant de tissus’. Hij was zeker in 1919 aandeelhouder in het bedrijf De Bakker-De Rudder waar ook zijn schoonbroer Victor De Rudder medebeheerder was.

Op 2 februari 1898 verhuisde het echtpaar Carpentier-Huybreghts naar de Square Marie-Louise 33 in Brussel. In de periode 1899-1903 ontwierp en bouwde Victor Horta voor het echtpaar de 'Villa Carpentier' in Ronse. Pas in 1914 vestigde het echtpaar Carpentier-Huybreghts zich definitief in Ronse. In de publicatie 'Villa Carpentier in Ronse' wordt gesuggereerd dat Marie-Louise Huybreghts op dat ogenblik ziek was. Marie-Louise stierf in Ronse in 1920. Valère overleed in zijn geboortestad in 1925. Het echtpaar had geen kinderen.

De familienaam van Marie-Louise wordt op de grafsteen geschreven als Huybreghts. Die schrijfwijze wordt hier verder aangehouden.

Het grafteken Carpentier-Huybreghts

Het grafteken Carpentier-Huybreghts is een kopie uit 1920 van het grafteken van de familie Huybrechts-Coppejans op het kerkhof van Sint-Amandsberg. Het werd in 1893-1895 door Victor Horta ontworpen in opdracht van de Gentenaar Antoon Huybrechts, vader van Marie-Louise en schoonvader van Valère Carpentier. 

Dat het grafteken door Victor Horta werd ontworpen staat vast. Op 2 juli 1895 schreef Horta in z’n agenda “Recu commande Tombeau Huybrechts”. Op 11 december 1895 reisde Victor Horta een laatste keer naar Gent en maakt in zijn agenda de notitie “Voyage à Gand pour Tombeau H[?]”, gevolgd door “Recu de Mr Huybrechts 130 fr pour honoraria”. 

Het echtpaar Carpentier-Huybreghts in Ronse liet wellicht het ontwerp kopiëren toen Marie-Louise overleed in 1920. In het archief van het Hortamuseum werden geen documenten terug gevonden die wijzen op een contact tussen het echtpaar Carpentier-Huybreghts en Victor Horta omtrent het grafteken in Ronse.

Valère Carpentier kocht op 29 maart 1920 een concessie op de begraafplaats van Ronse voor een bedrag van 900 frank. Het gaat om een perceel van 8 m². De inventaris van het lokaal funerair erfgoed op de begraafplaats Engelsenlaan in Ronse situeert de vervaardiging eveneens omstreeks 1920. Dat wordt mogelijk bevestigd door de producent van het grafteken. Op de treden is het grafteken gesigneerd ‘Sr Cuvelier à Renaix’. De vermelding ‘Sr’ wijst wellicht op de steenkapper E. Cuvelier die tussen 1875 en de jaren 1930 een zaak uitbaatte aan het Jean-Baptist Guissetplein 6 in Ronse.

Beschrijving

Het hardstenen grafteken wordt vooraf gegaan door drie treden.

Het grafteken bestaat uit een zerk met stèle. De zerk heeft een omlopende plint met onderaan een kwarthol motief en bovenaan een bolmotief. De bovenzijde van de zerk heeft een vorm die herinnert aan een golf. Vanaf de zijkant is de zweepslag van Horta duidelijk herkenbaar. De bovenzijde van de golf wordt afgeboord met een lijst die de vloeiende lijn doorbreekt. De zerk en de stèle lopen in een vloeiende lijn in elkaar over. Ter hoogte van de overgang tussen de zerk en de stèle is er een kleine opkant.

De stèle buikt uit over de opkant. Vervolgens versmalt de stèle op ongeveer een derde van de hoogte om weer te verbreden naar de bovenzijde. Het bovenste derde van de stèle bestaat uit een bekronend ‘koepelvormig’ kopstuk dat op een rib samenkomt. De koepelvormige bekroning heeft vier kanten. De spitsboogvormige zijkanten lopen hoger uit en sluiten in de rib. De voor- en achterkant zijn lager en sluiten aan bij de koepelvorm.

Stèle en kopstuk zijn van elkaar gescheiden door een omlopende lijst.

Aan de voorzijde accentueren groeven de uitzwenkende dynamiek van de onderkant van de stèle. Twee ribben die halverwege de stèle uit het vlak ontstaan en in het kopstuk overlopen in het spitsboogvormige ‘fronton’ verbinden lichaam en afdekking met elkaar.

Tussen beide ribben staat de epigrafie in opliggende letters ‘D.O.M./ A la pieuse memoire/ de Madame/ Marie Louise/ Huybreghts/ decedee/ le 23 janvier 1920/ et de son epoux/ Monsieur/ Valere Carpentier/ decede/ le 20 aout 1925/ R.I.P.’. Erboven, over de omlopende lijst heen en uitlopend in het spitsboogvormige ‘fronton’ is een papaver afgebeeld met bladeren en papaverbollen.

De zijkanten zijn volwaardig gedecoreerd. Vanuit de bolvormige voet van de stèle ontstaat een iris waarvan de vloeiende bladeren de hoeken met de voor- en achterzijde omarmen. Uit de iris rijst een kruis op dat tot in de spitsboog van de afdekking doorloopt. De armen van het kruis worden gevormd door de omlopende lijst. Een stralenkrans accentueert het kruis. Twee ribben die onderaan eveneens uit de iris ontstaan omlijsten de zijkant van de stèle en benadrukken de spitsboogvorm. Het zweepslagmotief wordt subtiel doch herkenbaar toegepast.

De achterzijde van het grafteken is ongedecoreerd op de omlopende lijst en de irisbladeren na. Het grafteken is aan de voorzijde gesigneerd ‘Sr Cuvelier à Renaix’.

De kelder voor twee personen opent vermoedelijk aan de voorzijde. Beide plaatsen zijn ingevuld door het echtpaar Carpentier-Huybreghts.