erfgoedobject

Houtnatie Oranje

bouwkundig element
ID
307890
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307890

Beschrijving

Natiegebouw van de Houtnatie “Oranje”, naar een ontwerp door de architect Gustave Fierens uit 1911. Het complex in eclectische stijl omvatte oorspronkelijk de kantoren, vergaderzaal en het café van de natie, met paardenstallen op de binnenplaats. Opgedeeld in twee meergezinswoningen bestonden de bovenverdiepingen uit huurkwartieren. De Houtnatie “Oranje” met het statuut van samenwerkende maatschappij werd ontbonden op 22 juni 1914.

Houtnatie “Oranje” is representatief voor het vroege oeuvre van Gustave Fierens, wiens carrière omstreeks 1905 een aanvang nam. Van bij de start bijzonder productief, realiseerde de architect vóór de Eerste Wereldoorlog tientallen heren- en burgerhuizen in Antwerpen, vaak ontworpen als eenheidsbebouwing. Naargelang het project paste hij daarbij de beaux-artsstijl of een gematigde art nouveau toe, soms een combinatie van beide geïnspireerd op eigentijdse Franse voorbeelden. Tijdens de jaren 1920 en 1930 evolueerde zijn architectuur van een sobere art deco naar een gematigd modernisme. Tot de belangrijkste latere werken behoort het sociaal wooncomplex van de huisvestingsmaatschappij Onze Woning uit 1937-1939, met in totaal 205 flats ingeplant op het bouwblok Nationalestraat, Kronenburgstraat, Van Craesbeeckstraat en Willem Lepelstraat. Fierens was als architect actief tot midden jaren 1950.

Met een gevelbreedte van zeven traveeën omvat het complex vier bouwlagen onder een plat dak. De lijstgevel heeft een parement uit geel baksteenmetselwerk in kruisverband, geaccentueerd door witte Silezische brikken voor speklagen, hoekstenen en borstweringen. Blauwe hardsteen is gebruikt voor de geprofileerde plint en schamppalen, witte natuursteen voor de puilijst, lateien, lekdrempels, kraag-, boogaanzet- en sluitstenen. Horizontaal geleed door de puilijst, legt de compositie de klemtoon op het middenrisaliet, dat boven de inrijpoort wordt gemarkeerd door kolossale lisenen. Volgens de bouwplannen werd de inrijpoort met schamppalen links geflankeerd door een café-pui met privé-inkom, en rechts door de enkelhuisopstand van het natiekantoor. Alle muuropeningen hebben ijzeren I-lateien met rozetten; deze van de inrijpoort draagt een gevelsteen met de inscriptie “HOUTNATIE ORANJE”. Oorspronkelijk met twee terrasdeuren, is de café-pui later opengebroken tot een tweede inrijpoort. De bovenbouw beantwoordt aan een regelmatig ordonnantieschema, alternerend opgebouwd uit registers van getoogde en rechthoekige vensters op individuele lekdrempels met spuwer. Vermoedelijk werd de eerste verdieping oorspronkelijk op de borstwering geaccentueerd door sgraffito- of mozaïekpanelen. De tweede verdieping onderscheidt zich door bewerkte lateien, in het middenrisaliet verrijkt met een cartouche en chutes. Sluitstenen, lisenen op kraagstenen en casementen markeren de derde verdieping, die in het middenrisaliet wordt geopend door een rondboogtweelicht. Een houten kroonlijst vormt de gevelbeëindiging, oorspronkelijk in het middenrisaliet verhoogd met een blinde attiek. Het houten schrijnwerk van de geklampte inrijpoorten en de inkomdeuren met siersmeedwerk is bewaard.

Volgens de bouwplannen huisvestte het linker pand het café met achterkamer, keuken en ‘koer’, en het rechter pand het natiekantoor met vestibule, spreekkamer en vergaderzaal, gescheiden door de inrijpoort. Ontsloten door twee zijdelings ingeplante traphallen, huisvestten de bovenverdiepingen huurkwartieren, waarvan de plattegronden ontbreken in het bouwdossier. Achteraan op de binnenplaats bevond zich de grote paardenstal met veertien boxen, en haaks daarop een kleine paardenstal met drie boxen en een quarantainebox, beide met hooizolders op de bovenverdieping.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1911#405.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Houtnatie Oranje [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307890 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.