De molen van Schulen, oorspronkelijk gebouwd circa 1800, is een korenmolen, van het type bovenkruier, meer bepaald een achtkante houten bovenkruier. Deze molen is één van de drie laatste molens van dit type in Vlaanderen, naast de Toremansmolen in Arendonk en de (gedemonteerde) Schaliënmolen in Tessenderlo.

Historiek

De molen was oorspronkelijk gelegen in Berbroek (Limburg, Herk-de-Stad). De molen is aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (circa 1844) en op de Ph. Vandermaelenkaart (circa 1850) met de benaming "M(oul)in de Berbroek". In 1851 werd de molen door molenaar Michael Van Grootel "verrold" naar een nabijgelegen standplaats op grondgebied Schulen (Herk-de-Stad), langs de weg Hasselt-Diest. Naast de molen stond de 'galg', een gerechtslinde waar vroeger recht gesproken werd. Vanaf dan dook ook de naam "Galgenmolen" op, alsook de naam "Van Grootels molen" (naar de molenaar). De molen werd in 1954 overgebracht naar het openluchtmuseum in Bokrijk, waar hij opgesteld staat in het landschapstype van Haspengouw, onder de naam "molen van Schulen".

In Bokrijk werd hij opgebouwd, evenwel zonder de typerende schaliebedekking op het planken beschot, maar met gepotdekselde planken. Hierdoor ontstond een grote kans op waterinsijpeling. Bijgevolg werd de molen in 1986 gedemonteerd door molenbouwer Walter Mariman (Zele) uit veiligheidsoverwegingen. Hierbij werd de achtkantige romp doormidden gezaagd. Bij de heropbouw werd geopteerd voor een andere en minder vochtige locatie binnen het domein. De uitvoering gebeurde door molenbouwer Rik Caers (Retie) en werd pas in 1997 voltooid. De molen werd op een belt geplaatst, er werden onder meer zeven achtkantstijlen vernieuwd, nieuwe vloeren aangebracht, een nieuw gevlucht en een nieuwe bekleding met opnieuw schaliën.

Tot in 2006 had de molen te kampen met technische problemen aan de berriebalken. In hetzelfde jaar kreeg de molen een nieuwe kruihaspel. De eikenhouten pestelroeden, die in slechte staat waren, werden in 2011 uit veiligheidsoverwegingen verwijderd.

Als eerste gebouw in een reeks restauraties binnen het Openluchtmuseum, startten op 1 juni 2017 restauratiewerken tot draai- en maalvaardige molen, onder begeleiding van architect Patrick Van Roy (Meerhout) en uitgevoerd door Adriaens Molenbouw (Weert). Op 18 april 2018 volgde de inhuldiging.

Beschrijving

Het is een achtkante houten bovenkruier op een belt, met een kap (houten schaliën) voorzien van wolfseinden en een houten voor- en achterkeuveleinde, elk met baard. Het wiekenkruis heeft een gietijzeren askop van ijzergieterij Van Aerschot (Herentals) en vernieuwde houten wieken met pestelroeden, voorzien van rode zeilen. De met gras begroeide belt heeft een steektrap en is bovenaan afgezet met een haag. De achtkantige molenromp is (sinds de laatste restauratie) naar zijn oorspronkelijke toestand opnieuw bekleed met houten schaliën. De molenromp is toegankelijk via een rechthoekige houten poort ter hoogte van de belt en heeft verspreide rechthoekige venstertjes. De molenkap draait op kruiwerk met staart (spruiten, schoren, staartbalk), kruihaspel en kruipalen.

De molen is opgebouwd uit hoekstijlen, met elkaar verbonden door wandregels en geschoord door schoorbalken. Het is een tweezolder met bewaard draaiend werk (maalinrichting). De steenzolder beschikt over twee koppels maalstenen.