erfgoedobject

Wederopbouwhoeve Hamburg Farm

bouwkundig element
ID
308104
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/308104

Beschrijving

De achterin gelegen wederopbouwhoeve met losse bestanddelen en cichorei-ast is bereikbaar via een landweg vanaf de Tynecotstraat naar de Schipstraat (ten westen gesupprimeerd in laatste kwart 20ste eeuw). De Duitse commandopost achter de hoeve en het nabijgelegen Tyne Cot New Britisch Cemetery wijzen op de ligging in de frontlinie van de Eerste Wereldoorlog. De inplanting van de hoeve op de flank van de centraal West-Vlaamse heuvelrug tussen IJzer- en Leiebekken was daarbij van strategisch belang. De hoeve werd na de oorlog ten zuiden van de oorspronkelijke site (tegenaan de landweg) heropgebouwd in regionalistische baksteenarchitectuur. De cichorei-ast werd echter gebouwd of herbouwd op de oude site. De wederopbouwhoeve is omgeven door een groengordel. Tussen het hoeve-erf en de ast bevinden zich de commandopost en enkele recentere gebouwen.

Historiek

De hoevesite gaat vermoedelijk terug op een laatmiddeleeuwse walgrachtsite. Op de Ferrariskaart (1771-1778) is de achterin gelegen site aangegeven met een rechthoekige omwalling en twee gebouwen. Ze was omgeven door een boomgaard en ten zuiden sloot een uitloper van de bossen van Zonnebeke aan. Op de Atlas der Buurtwegen (1843-1845) en de P.C. Poppkaart (rond 1850) is de omwalling grotendeels verdwenen en zijn drie grote en één klein gebouw U-vormig rondom het erf gegroepeerd. Minimaal vanaf 1815 tot voor de Eerste Wereldoorlog was de pachthoeve bewoond door de familie Calmeyn. Het kadaster gaf in de mutatieschets van 1928 (‘situatie voor’, dus teruggaand tot vóór de oorlogsvernietiging) ten westen van het hoeve-erf een vrijstaand gebouw aan, waarschijnlijk een ast. Een aanwijzing hiervoor is de afstand tot de andere gebouwen omwille van het brandgevaar. Tijdens de Eerste Wereldoorlog is de boerderij op Britse en Australische stafkaarten van 1917 aangeduid als "Hamburg Farm". De Duitsers bouwden een commandopost in de ruïne van de boerderij, als schakel in de Duitse "Flandern I Stellung" die hier tegen de zomer van 1917 uitgebouwd was.

De wederopbouw van de hoeve vond in de vroege jaren 1920 plaats, op een nieuwe locatie tegenaan de landweg. De vrijstaande boerenwoning, schuur en stallen werden U-vormig rond het erf geschikt, nauwelijks verschillend van de vooroorlogse configuratie. De cichorei-ast of “suiker-droogerij” kwam echter ten noordwesten op de locatie van het oude hoeve-erf. Opnieuw werd dus een veilige afstand ten opzichte van de oude gebouwen gerespecteerd. In 1924 toont een foto de Tyne Cot begraafplaats (nog met houten kruisen) met op de achtergrond de heropgebouwde hoevegebouwen, meer bepaald de langgestrekte schuur en stallen. De kadastrale intekening van de heropgebouwde hoeve gebeurde vrij laat in 1928, met als bouwheer de brouwersfamilie Van Eecke (vermoedelijk uit Langemark).

Beschrijving

De lage gebouwen in verankerde oranje baksteen zijn gevat onder zadeldaken, gedekt met rode mechanische pannen. De schuur en de stallen hebben kenmerkend een geknikte dakrand met bredere overstekken. De boerenwoning, ten noorden van het erf, is opgevat als een dubbelhuis van vijf traveeën. De getoogde vensters zijn ingevuld met geschilderde houten T-ramen met kleine roedeverdeling in de bovenlichten, en voorzien van luiken. De erfgevel is afgelijnd door een houten bakgoot. Boven de centrale deur steekt een dakvenster als tuitgevel. Ten westen van het erf is de dwarsschuur met geïncorporeerd wagenhuis ingeplant. Het wagenhuis, links in de erfgevel, is opengewerkt door twee lage inritten onder ijzeren I-profielen met rozetten. Het middendeel van de erfgevel wordt ingenomen door de schuur met hoge rechthoekige schuurpoort. Rechts van de schuur geven getoogde deuren de aardappelkelder en een stal (mogelijk de paardenstal) aan. Ten oosten van het erf zijn de stallen ingeplant rondom een centrale voederkeuken, herkenbaar aan de schoorsteen op het dak. De erfgevel is opengewerkt door getoogde staldeuren- en vensters. Kenmerkend zijn de tweeledige houten staldeuren met opgeklampt kader. Boven de linker staldeur is de dakoverstek onderbroken door een laadvenster onder sleepdak. De geïsoleerd gelegen cichorei-ast in verankerde baksteenbouw is gevat onder een zadeldak in rode pannen, wellicht met een verhoogde luchtstraat voor de rookafvoer.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, Mutatieschetsen en bijhorende staten Zonnebeke, 2de afdeling (Passendale), 1928/149, 1942/45, 1966/34.
  • Britse militaire stafkaart "Zonnebeke", 28 NE1-Ed 7a, 08/09/1917: uit "The Imperial War Museum Trench Map Archive on CD-rom", uitgegeven door The Naval & Military Press in association with the Imperial War Museum (CD-rom).
  • VANLERBERGHE P. s.d.: Twee eeuwen Passendaalse landbouwers 1800-1996, s.l., 194-195.
  • VERBOVEN H. (red.) 2012: Syntheserapport over de aanpak, methodiek, resultaten en aanbevelingen van het WO I erfgoed onderzoek, onuitgegeven rapport Onroerend Erfgoed, Brussel.
  • VERBOVEN H. 2011: Een voorlopig voorstel van WO I-“lieux de mémoires”, onuitgegeven rapport Onroerend Erfgoed, Brussel.

Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Duitse commandopost

  • Is deel van
    Passendale


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wederopbouwhoeve Hamburg Farm [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/308104 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.