erfgoedobject

Wederopbouwhoeve Beecham Farm

bouwkundig element
ID
308133
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/308133

Beschrijving

Aan de straat gelegen wederopbouwhoeve. De boerenwoning met aansluitende stallen en de vrijstaande dwarsschuur met wagenhuis zijn in L-vorm rondom het deels gekasseide erf opgesteld. Bijkomend is er een sierlijk klein koetshuis. De hoevenaam Beecham Farm is afgeleid van de naam op geallieerde stafkaarten uit de Eerste Wereldoorlog en verwijst ook naar de dugout die in 1999 bij de hoeve werd ontdekt. De hoeve lag dan ook volop in de wisselende frontlinie van de Eerste Wereldoorlog. Na de oorlogsvernietiging werd de hoeve ten noorden van de oorspronkelijke site heropgebouwd. Kenmerkend voor de regionalistische baksteenarchitectuur zijn de sierlijke punt- en tuigevels met schouderstukken, aandaken en soms ook vlechtingen, en de korfboogdeuren. Getoogde ontlastingsbogen komen voor in combinatie met betonlateien. Bijkomend valt ook de volumetrie van de zadeldaken, met brede dakoverstekken, op.

Historiek

Op de Ferrariskaart (1771-1778) is de hoevesite met twee parallelle gebouwen haaks op de straat aangeduid, op een rechthoekig boomgaardperceel. Op enkele aanbouwen tegen de gebouwen na wijzigde de inplanting van de pachthoeve weinig in de 19de eeuw. Wel geven de Atlas der Buurtwegen (1843-1845) en de P.C. Poppkaart (rond 1850) een derde klein gebouw ten westen van het erf en een poel ten noordwesten van de hoeve aan. Tijdens de Eerste Wereldoorlog is de hoeve op Britse en Australische stafkaarten van 1917 aangeduid als "Beecham Farm". Door de Tweede Slag bij Ieper (22 april-24 mei 1915) kwam Passendale in Duitse handen, en werden onder meer op dit grondgebied de Flandern I en Flandern II-Stellungen uitgebouwd. Door de Derde Slag bij Ieper (ook gekend als de Slag om Passendale, 31 juli-10 november 1917) kwam de hoeve opnieuw in geallieerde handen. Omdat het kapotgeschoten landschap en bebouwing geen beschutting meer boden, gaven de Britten nu de voorkeur aan ondergrondse schuilplaatsen of deep dugouts met houten galerijen, gebouwd door gespecialiseerde tunnelcompagnieën. Bij Beecham Farm werd in 1999 dergelijke schuilplaats ontdekt en archeologisch onderzocht. De constructie zat relatief oppervlakkig op een diepte van twee meter, deels onder de heropgebouwde woning. In de T-vormige dugout van begin 1918 was er slaapgelegenheid voor 66 man en drie officieren. Omwille van de stabiliteit van de hoeve werd deze dugout niet bewaard, maar gereconstrueerd, zowel in het Memorial Museum Passendale als in het Museum aan de IJzer in Diksmuide.

Na de oorlogsvernietiging werd de hoeve heropgebouwd op het akkerland of “bouwland” (omschrijving door het kadaster), net ten zuiden van de oorspronkelijke site. De wederopbouwhoeve kreeg ook een nieuwe L-vormige configuratie met boerenwoning met aansluitende stallen en vrijstaande dwarsschuur met wagenhuis, door het kadaster benoemd als maalderij. De kadastrale intekening van de heropgebouwde hoeve gebeurde vrij laat in 1928, met als bouwheer R. Dewitte-Verkest. In 1962 werd aan de zuidzijde van het erf een open hangar gebouwd.

Beschrijving

De L-vormige configuratie bestaat uit de boerenwoning met aansluitende stallen ten noorden van het erf, en de vrijstaande dwarsschuur met wagenhuis en stal ten oosten van het erf. Ten zuidwesten van de woning is er bijkomend een klein koetshuis. De hoevegebouwen zijn opgetrokken in verankerde oranjerode baksteen. De zadeldaken in rode mechanische pannen en zogenaamde Duitse pannen zijn gevat tussen sierlijke zijgevels in de vorm van punt- of tuitgevels met schouderstukken en aandaken. De brede, geknikte dakoverstekken rusten op geprofileerde houten modillons. Dat de overstek bij de erfgevel van het huis op ijzeren I-profielen rust, wijst hier mogelijk op het wijzigen van de dakstructuur met het weglaten van een breed dakvenster ter hoogte van het vooruitspringende middenrisaliet.

Binnen het langgestrekte volume van de woning met aansluitende stallen valt de woning op door de hogere erfgevel met bredere dakoverstek en het zadeldak met hogere nok. Bij de woning sluiten lagere volumes aan: ten westen (links) het smalle volume met buitentoilet en mogelijk vroegere paardenstal, en ten oosten (rechts) het langere volume met koeienstallen. Het vooruitspringende middenrisaliet van de woning (drie traveeën met rechts de deur, vroeger mogelijk bekroond met een breed dakvenster) is links en rechts geflankeerd door één travee. Kenmerkend voor de woning en de stallen zijn de korfboogdeuren onder dubbele kopse laag. De rechthoekige huisvensters zijn gevat onder metalen I-profielen met rozetten. Daarboven steken paarsgewijs getoogde ontlastingsbogen met baksteenstrek. In het stalletje links steken een rechthoekige toiletdeur (met hartje) en een (vernieuwde) poort onder witgeschilderde betonlateien. Bij de koeienstal, rechts van het huis, zijn twee houten, tweeledige staldeuren geflankeerd door deels gewijzigde rechthoekige stalvenstertjes onder witgeschilderde betonlateien. Boven het smalle linker venster steekt nog een getoogde ontlastingsboog. Ook in de rechter zijgevel steken twee rechthoekige stalvensters (onder betonlatei) en in de geveltop een rechthoekige laaddeur onder ijzeren I-profiel. In de achtergevel van de koeienstal steken één korfboogdeur en drie stalvensters onder witgeschilderde betonlateien en getoogde ontlastingsbogen. Eén stalvenster heeft hier nog de oorspronkelijke tweeledige indeling met betonnen middenstijl. Ook in de achtergevel van het stalletje ten westen is een dergelijk stalvenster bewaard. Aan de achterzijde heeft de woning een haakse uitbouw onder zadeldak met sierlijke puntgevel met schouderstukken, aandaken en bijkomend vlechtingen. De rechthoekige muuropeningen zijn gevat onder witgeschilderde betonlateien en (gekoppelde) ontlastingsbogen.

Het sierlijke koetshuis stond oorspronkelijk vrij, maar is nu door lage aanbouwen in een hoek verbonden met de woning. Het lagere zadeldak van het gebouwtje op quasi vierkante plattegrond is haaks op het erf gericht en gevat tussen sierlijke brede tuitgevels met schouderstukken, aandaken en vlechtingen. Boven de brede rechthoekige poortopening in de erfgevel (met schuifpoort, mogelijk vernieuwd) steekt een korfbogig laadvenster.

In het schuurvolume (nok haaks op het huis) zijn ten noorden (links) stallen en ten zuiden (rechts) het wagenhuis geïncorporeerd. De korfbogige staldeur is geflankeerd door stalvensters onder witgeschilderde betonlateien en gekoppelde getoogde ontlastingsbogen. De hoge schuurpoort in de erfgevel steekt onder een verhoogde dakoverstek van ongeveer één meter. De verhoogde dakoverstek is breed opgevat, zodat een schuifpoort hier kan functioneren. Rechts van de schuurpoort steken lagere wagenhuispoorten onder ijzeren I-profielen, deels ook met schuifpoort. Voor de erfgevel van de schuur is een stoep van bakstenen op hun kant bewaard, voor de schuurpoort liggen echter kasseien. De naar de straat gekeerde achtergevel is ter hoogte van de schuur en het wagenhuis blind. Het stalgedeelte is opengewerkt door rechthoekige stalvensters. In de gevelvelden van de zijgevels steken getoogde of rechthoekige laaddeuren, respectievelijk onder baksteenstrek of ijzeren I-profiel.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, Mutatieschetsen en bijhorende staten Zonnebeke, 2de afdeling (Passendale), 1928/145, 1942/42, 1957/62.
  • Britse militaire stafkaart "Zonnebeke", 28 NE1-Ed 7a, 08/09/1917: uit "The Imperial War Museum Trench Map Archive on CD-rom", uitgegeven door The Naval & Military Press in association with the Imperial War Museum (CD-rom).
  • VANLERBERGHE P. s.d.: Twee eeuwen Passendaalse landbouwers 1800-1996, s.l., 39-40.
  • VERBOVEN H. (red.) 2012: Syntheserapport over de aanpak, methodiek, resultaten en aanbevelingen van het WO I erfgoed onderzoek, onuitgegeven rapport Onroerend Erfgoed, Brussel.
  • VERBOVEN H. 2011: Een voorlopig voorstel van WO I-“lieux de mémoires”, onuitgegeven rapport Onroerend Erfgoed, Brussel.
  • Infobord Beecham Dugout ter hoogte van de Schipstraat (2014-18 100 jaar Groote Oorlog).

Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wederopbouwhoeve Beecham Farm [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/308133 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.