De gedenkzuil op de top van de Kemmelberg, met een overwinningsgodin, is van de hand van architect Cordonnier uit Rijsel. Het gedenkteken is gericht naar de lager gelegen ‘Ossuaire’ en wil herinneren aan de vele Fransen die hier in het voorjaar van 1918 vochten tijdens de Slag om de Kemmelberg. Op de zijkanten staan de eenheden vermeld, die betrokken waren bij de gevechten van april 1918. In de volksmond werd het gedenkteken omgedoopt tot ‘de treurende Engel’ of ‘Den Engel’.

Het gedenkteken werd onthuld op 18 september 1932 in aanwezigheid van een aantal personaliteiten. Oorspronkelijk was de obelisk bekroond met een Franse soldatenhelm met laurierkrans. Deze verdween echter in de jaren ’70 na een blikseminslag.

Kenmerken

Op een zeer groot platform met drie treden staat een hoge gedenkzuil van wit cement met rechthoekige basis, overgaand in een veelhoek en naar boven toe versmallend. Op de sokkel voor de zuil staat het beeld van de overwinningsgodin in Grieks gewaad, met haar vleugels gespreid tegen de beide zijden van de zuil. In elke hand houdt zij een lauwerkrans.

Net onder de top op de voorzijde is een bloemkrans uitgevoerd in reliëf, met in het midden twee ineengewerkte initialen 'RF'.

Op de sokkel: "AUX SOLDATS FRANÇAIS 1914-1918". Op de linkerkant van de zuil: "GRANDES / UNITES FRANCAISES / ENGAGEES DANS LES COMBATS / DES MONTS DE FLANDRE / 15-30 AVRIL 1918 / DETACHEMENT D’ARMEE DU NORD / GENERAL DE MITRY / 2^e CORPS DE CAVALERIE / GENERAL ROBILLOT / 28^e D.I. GENERAL MADELIN / DU 15 AU 26 AVRIL / 39^e D.I. GENERAL MASSENET / DU 26 AU 30 AVRIL / 154^e D.I. GENERAL BRETON / DU 15 AU 29 AVRIL / 31^e D.I. GENERAL MARTIN / A PARTIR DU 30 AVRIL / 3^e DIVISION DE CAVALERIE". Op de rechterkant van de zuil : ‘‘GRANDES / UNITES FRANCAISES / ENGAGEES DANS LES COMBATS / DES MONTS DE FLANDRE / 15-30 AVRIL 1918 / DETACHEMENT D’ARMEE DU NORD / GENERAL DE MITRY / 36^e CORPS D’ARMEE / GENERAL NOLLET / 34^e D.I. / GENERAL SAVATIER / 133^e D.I. / GENERAL VALENTIN / 2^e & 6^e DIVISIONS DE CAVALERIE". Op de achterkant "PREMIERE PIERRE 4 JUILLET 1932".

Uitvoering: L.S. Cordonnier, Arch. D.P.L.G. à Lille (gesigneerd); A. Masselot et ses Fils, Sculpteurs à Lille (gesigneerd); Thomas Frères, Entr. à Lille (gesigneerd)

• CHIELENS P., DENDOOVEN D. & DECOODT H. 2006: De laatste getuige. Het oorlogslandschap van de Westhoek, Tielt.
• JACOBS M. 1996: Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, deel 2, Brugge.
• S.N. 2006: De Slag om de Kemmelberg april – september 1918. Wandeltocht tussen Kemmel en Loker in het spoor van Franse soldaten, met waar gebeurde persoonlijke verhalen in een vernietigende oorlog”, Verhalen voor onderweg, gemeentebestuur Heuvelland.
• VERBEKE R. 1998: De Franse gedenktekens op de Kemmelberg, Gidsenkroniek Westland, 4.

Op de top van de Kemmelberg staat de gedenkzuil ‘Den Engel’ geheten, zo’n 200 meter verder (en lager) tegen de westelijke flank van de Kemmelberg ligt de Franse ‘Ossuaire’ met centraal de obelisk voor de niet-geïdentificeerde Franse militairen. Deze relicten liggen op 1250 meter ten zuidwesten van Kemmel, op 2500 meter ten oosten van Loker. 

Historische achtergrond

Deze gedenkzuil, 'Den Engel' geheten, wil vooral herinneren aan de vele Fransen die hier in april 1918 vochten tijdens de Slag om de Kemmelberg (Duitse Lente-Offensief).

Het organisatiecomité werd opgericht in Rijsel en door luitenant-kolonel Montbailly en de erevoorzitter generaal Lacapelle voorgezeten. Het gedenkteken werd onthuld op 18 september 1932 in aanwezigheid van een aantal personaliteiten, waaronder voor België de generaals Garde en Dubois en van Franse kant de generaals Lacapelle en Pétain. Verder mgr. Decamps, vertegenwoordiger van de aartsbisschop van Rijsel en een vertegenwoordiger van de 'Préfecture du Nord' en tenslotte de heer Frazer van het Britse legioen. Er werden toespraken gehouden door de generaals Lacapelle, Garde en Pétain.
Het gedenkteken werd in 2004 gerestaureerd.

Beschrijving

Op een zeer groot platform met drie treden staat een hoge gedenkzuil van wit cement met rechthoekige basis, overgaand in een veelhoek en naar boven toe versmallend. Op de sokkel voor de zuil staat het beeld van de overwinningsgodin in Grieks gewaad, met haar vleugels gespreid tegen de beide zijden van de zuil. In elke hand houdt zij een lauwerkrans.
Net onder de top op de voorzijde is een bloemkrans uitgevoerd in reliëf, met in het midden twee ineengewerkte initialen 'RF'.

Op de sokkel: 'Aux Soldats Français 1914-1918'. Op de zuil op de linkerkant 'Grandes unités Françaises engagées dans les combats des monts de Flandre-15-30 Avril 1918-', 'Détachement d'Armée du Nord Général De Mitry', '2e Corps de Cavalerie Général Robillot', '28e D.I. Général Madelin du 15 au 26 Avril', '39e D.I. Général Massenet du 26 au 30 Avril', '154e D.I. Général Breton du 15 au 24 Avril', '31e D.I. Général Martin à partir du 30 Avril', '3e Division de Cavalerie'; op de rechterkant: 'Grandes unités Françaises engagées dans les combats des monts de -Flandre 15-30 Avril 1918 -', 'Détachement d'armée du Nord Général De Mitry', '36e Corps d'Armée Général Nollet', '34e D.I. Général Savatier', '133e D.I. Général Valentin', '2e et 6e Divisions de Cavalerie'; op de achterkant 'Première pierre 4 juillet 1932'.

H. 1678 cm x Br. 585 cm x D. 835 cm

Uitvoering: L.S. Cordonnier, Arch. D.P.L.G. à Lille (gesigneerd); A. Masselot et ses Fils, Sculpteurs à Lille (gesigneerd); Thomas Frères, Entre à Lille (gesigneerd)

• JACOBS M. 1996: Zij die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, deel 2, Brugge.
• VERBEKE R. 1998: De Franse gedenktekens op de Kemmelberg, Gidsenkroniek Westland, 4.

Frans oorlogsmonument op de top van de Kemmelberg. Betonnen obelisk op arduinen drieledige sokkel, waarop gelauwerde soldatenhelm en inscriptie FR in de top. Voorgeplaatst natuurstenen vrouwenbeeld, symbool van de overwinning, op sokkel gesigneerd: "L.S. Cordonnier Arch. D.P.L.G. à Lille. A. Masselot et ses fils Sculpteurs à Lille. Thomas Frères entr. ps. à Lille." Herinnering aan de slag van Kemmel van 25 april 1918, zie opschriften.

Op de zuidflank van de Kemmelberg, ommuurd Frans massagraf van 1926.