Romanestraat nummer 5/ Collaertshillestraat en zonder nummer/ Veurnesteenweg. Voormalige militaire keukens van het Belgische leger in het onbezette gebied (Eerste Wereldoorlog).

Inleiding

Het kantonnement Lo-Pollinkhove was tijdens de Eerste Wereldoorlog gelegen achter de tweede Belgische linie van de sector Nieuwkapelle (Diksmuide). De militaire eenheden waren tijdens de loopgravenoorlog onderworpen aan een beurtrol: na een periode van wacht in de loopgraven, konden ze een periode in “halve rust” of “demi-repos” in de kantonnementen, zo’n 10 à 15 km achter het front gelegen, verblijven. Tijdens deze periode waren de soldaten onderworpen aan oefeningen en werkzaamheden.

Ieder bataljon kreeg een kwartier binnen het kantonnement toegewezen, iedere compagnie een onderkwartier. De soldaten sliepen er in schuren, houten barakken en “tubes” (barakken opgetrokken met golfplaten op een bakstenen muurtje). Per compagnie of dienst werd een keuken voorzien, terwijl een hoofdkeuken instond voor de verdeling van het voedsel. Officieren, die het voorrecht genoten om alleen of per twee een kamer op een boerderij te betrekken, aten apart in een “mess”. Deze eetgelegenheid was meestal op de boerderij gevestigd, waar ook het keukenpersoneel vertoefde. Het dagelijks leven binnen een kantonnement werd tot in de kleinste details georganiseerd (huisvuilophaling, verkeersplanning, enzovoort).

Vanaf mei 1917, toen het in de Belgische sectoren relatief rustig was, het effectief van de Belgische manschappen aan het front verminderd werd en zodoende meer manschappen ter beschikking waren, werden in het kantonnement Lo-Pollinkhove heel wat installaties (waaronder barakken en keukens) in baksteen opgetrokken.

Rondom de Gapaardhoek was een “Parc Divisionnaire” gelegen, waar alle middelen, die op dat ogenblik niet gebruikt werden (zoals voertuigen, geniemateriaal, etc.), gestockeerd werden. Tegelijk was er een “Parc des Vivres” gelegen, waar levensmiddelen verdeeld werden. De Gapaardhoek, gelegen langs de steenweg Veurne-Ieper was ook via het spoor bereikbaar.

Hoewel 10 km verwijderd van het front, was het kantonnement Lo-Pollinkhove, net als andere kantonnementen in de omgeving, niet veilig voor Duitse beschietingen en bombardementen in het najaar van 1917, die dood en vernieling zaaiden. Vanaf oktober 1918 zou het kantonnement Lo-Pollinkhove ook gebruikt worden door Franse troepen, die de Belgen als reserve achterna kwamen tijdens het Eindoffensief.

De nu nog aanwezige (restanten van) militaire keukens in baksteen aan de Gapaardhoek, waren hoofdkeukens, van waaruit het voedsel verdeeld werd over het kantonnement. Drie keukens kunnen nog getraceerd worden. De grootste keuken bevindt zich aan de Romanestraat nummer 5, een tweede keuken op de hoek van de Romanestraat en de Veurnesteenweg (Romanestraat zonder nummer). Een derde keuken aan de Burgweg nummer 57 is zwaar verbouwd.

Deze gebouwen werden heel eenvoudig opgetrokken, met kenmerken die ook in andere Belgische militaire installaties van de Eerste Wereldoorlog terug te vinden zijn. Het zijn met name geelbakstenen constructies van één steen dik, verstevigd met muurpijlers van één baksteen breed, onder lage zadeldaken (bitumen).

De militaire keuken aan de Romanestraat nummer 5/ Collaertshillestraat (bij de Gapaardhoek) was groter dan de hoofdkeukens in de nabije omgeving, omdat hier ook “aangehechte eenheden” kwamen eten, zoals de "Troupes Auxiliaires de Génie", die mede instonden voor de bouw van de barakken en installaties in het kantonnement.

Deze militaire keuken van 1917 heeft een woonfunctie en werd in de loop der jaren deels vernieuwd. Het is een laag langgestrekt bakstenen gebouw onder verspringende zadeldaken (bitumen en golfplaten) met opvallende, hoog opgetrokken schoorstenen. Gele baksteenbouw van één steen dik met markerende muurpijlers. Rechthoekige muuropeningen met houten stijl- en regelwerk refererend aan kozijnconstructies.

De militaire keuken aan de Romanestraat z.nr. (bij de Gapaardhoek) was een hoofdkeuken, opgetrokken in 1917, van waaruit het voedsel over het kantonnement verdeeld werd. In wei vlakbij het kruispunt met de steenweg Ieper-Veurne (Veurnesteenweg) gelegen wordt ze nu als stal gebruikt. Ze verkeert in een eerder vervallen toestand.

Laag langgestrekt gebouw onder zadeldak (bitumen) met hoog opgetrokken schoorsteen. Gele baksteenbouw van één steen dik met markerende muurpijlers van één baksteen breed. Aan de noordwest-zijde werden de vier vensters en het deurgat toegemaakt, aan de zuidoost-zijde werden drie van de vier vensters toegemaakt, de deuropening wordt er nog steeds gebruikt. Eenvoudige houten dakconstructie, geen oorspronkelijke interieurelementen bewaard. Een tweede, aanpalend deel van het gebouw is ingestort. Deur die toegang gaf tot dit tweede deel is nog steeds aanwezig. Achteraan bevindt zich nog een waterput, die opgetrokken werd in rode baksteen.

Bakstenen woning Romanestraat 5, nabij het kruispunt van de Romanestraat met de Collaertshillestraat, op circa 700m ten oosten van de militaire keuken aan de Gapaardhoek, op circa 1300m ten noordoosten van Pollinkhove. De omgeving is vlak en vrij landelijk.

Historische achtergrond

Militaire keuken uit 1917, die ondertussen woonfunctie gekregen heeft en in de loop der jaren deels vernieuwd werd.

Het kantonnement Lo-Pollinkhove was tijdens de Eerste Wereldoorlog gelegen achter de tweede Belgische linie van de sector Nieuwkapelle. De militaire eenheden waren tijdens de loopgravenoorlog onderworpen aan een beurtrol: na een periode van wacht in de loopgraven, konden ze een periode in “halve rust” of “demi-repos” in de kantonnementen, zo'n 10 à 15 km achter het front gelegen, verblijven. Tijdens deze periode waren de soldaten onderworpen aan oefeningen en werkzaamheden.

Ieder bataljon kreeg een kwartier binnen het kantonnement toegewezen, iedere compagnie een onderkwartier. De soldaten sliepen er in schuren, houten barakken en “tubes” (barakken opgetrokken met golfplaten op een bakstenen muurtje). Per compagnie of dienst werd een keuken voorzien, terwijl een hoofdkeuken instond voor de verdeling van het voedsel. Officieren, die het voorrecht genoten om alleen of per twee een kamer op een boerderij te betrekken, aten apart in een “mess”. Deze eetgelegenheid was meestal op de boerderij gevestigd, waar ook het keukenpersoneel vertoefde. Het dagelijks leven binnen een kantonnement werd tot in de kleinste details georganiseerd (huisvuilophaling, verkeersplanning, enz.).

Vanaf mei 1917, toen het in de Belgische sectoren relatief rustig was, het effectief van de Belgische manschappen aan het front verminderd werd en zodoende meer manschappen ter beschikking waren, werden in het kantonnement Lo-Pollinkhove heel wat installaties (waaronder barakken en keukens) in baksteen opgetrokken.

Rondom de Gapaardhoek was een “Parc Divisionnaire” gelegen, waar alle middelen, die op dat ogenblik niet gebruikt werden (zoals voertuigen, geniemateriaal, etc.), gestockeerd werden. Tegelijk was er een “Parc des Vivres” gelegen, waar levensmiddelen verdeeld werden. De Gapaardhoek, gelegen langs de steenweg Veurne-Ieper was ook via het spoor bereikbaar.

Hoewel 10 km verwijderd van het front, was het kantonnement Lo-Pollinkhove, net als andere kantonnementen in de omgeving, niet veilig voor Duitse beschietingen en bombardementen in het najaar van 1917, die dood en vernieling zaaiden. Vanaf oktober 1918 zou het kantonnement Lo-Pollinkhove ook gebruikt worden door Franse troepen, die de Belgen als reserve achterna kwamen tijdens het Eindoffensief.

De nu nog aanwezige (restanten van) militaire keukens in baksteen aan de Gapaardhoek, waren hoofdkeukens, van waaruit het voedsel verdeeld werd over het kantonnement. Drie keukens konden nog getraceerd worden. De grootste keuken bevindt zich aan de Romanestraat nr. 5, een tweede keuken op de hoek van de Romanestraat en de Veurnesteenweg (Romanestraat z.nr.). Een derde keuken aan de Burgweg nr. 57 werd grotendeels verbouwd.

Deze gebouwen werden heel eenvoudig opgetrokken, met kenmerken die ook in andere Belgische militaire installaties van de Eerste Wereldoorlog terug te vinden zijn. Het zijn met name geelbakstenen constructies van één steen dik, verstevigd met muurpijlers van één baksteen breed, onder lage zadeldaken (bitume).

De militaire keuken aan de Romanestraat nr. 5/ Collaertshillestraat bij de Gapaardhoek was groter dan de hoofdkeukens in de nabije omgeving, omdat hier ook “aangehechte eenheden” kwamen eten, zoals de "Troupes Auxiliaires de Génie", die mede instonden voor de bouw van de barakken en installaties in het kantonnement.

Beschrijving

Oorspronkelijke militaire keuken, die woonfunctie gekregen heeft en in de loop der jaren deels vernieuwd werd. De constructie is langgerekt, onder verspringende zadeldaken (bitume en golfplaten), met opvallende, hoog opgetrokken schoorstenen. Gele baksteenbouw van één steen dik met markerende muurpijlers. Rechthoekige muuropeningen met houten stijl- en regelwerk refererend aan kozijnconstructies.