erfgoedobject

Geallieerde militaire post II Hof ter Bommelaere

bouwkundig element
ID
308411
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/308411

Juridische gevolgen

Beschrijving

Eén van drie betonnen militaire constructies uit de Eerste Wereldoorlog nabij het "Hof Ter Bommelaere" te Wulpen. Deze constructie 2 ligt iets meer ten noordwesten van de hoeve en is op een bakstenen muur na vrijstaand. Constructie 1 is de meest zuidoostelijke constructie, tegen de boerderijgebouwen aan gebouwd. Constructie 3 ligt in een weide tegen de Bommelaerevaart.

Historiek

Hof Ter Bommelaere is een oorspronkelijk omwalde hoeve uit begin 19de eeuw. De boerderij komt tijdens de Eerste Wereldoorlog net achter de derde lijn van de eerste verdedigingslinie te liggen. Deze verdedigingslijn loopt noordzuidwaarts achter (ten westen van) de Bommelaerevaart, net ten oosten van de versterkte hoeve Allaertshuizen, om vervolgens oostwaarts weg te draaien tot achter de Koolhofvaart. De omgeving behoort tijdens de oorlog tot de sector Ramskapelle, een sector die bij momenten wordt uitgebreid tot de sector (of zone) Ramskapelle - Pervijze en de sector Ramskapelle – Pervijze - Oud-Stuivekenskerke.

Op militaire plannen en kaarten wordt Hof ter Bommelaere ook wel aangeduid als Ferme Pauwels. Op de boerderij zijn zowat de belangrijkste hoofdkwartieren uit de sector gevestigd. Deze zogenaamde PC (poste de commandement of poste de combat) zijn bedoeld voor officieren, die verantwoordelijk zijn voor de infanterie en artillerie in de sector en die meestal samen in en rond de boerderij gevestigd zijn: er is sprake van een PC voor de commandant van de divisie, voor de bevelhebber van de artillerie van de sector en/of voor de Colonel of General de tranchées (de hoofdverantwoordelijke van de bataljons in frontlijn). Hier zijn ook de Contre Batteries (batterijen die vijandelijk vuur beantwoorden) en de Batteries de Destruction (batterijen die systematische beschietingen op vijandelijke stellingen uitvoeren) gevestigd, evenals de Service de repérage d’artillerie (de opnemingsdienst die nagaat van waar het vijandelijk vuur komt). In de nabijheid van de hoeve, ter hoogte van de Bommelaerevaart, wordt tijdens de oorlog een grote telefooncentrale ingericht. Deze centrale wordt op verbindingsplannen (plans de liaisons) aangeduid met Central Epée. Van hieruit vertrekken verbindingen naar andere grote telefooncentrales in de sector, maar ook naar de posten van vele belangrijke officieren voor de artillerie, infanterie en observatie.

De twee bewaarde betonnen militaire constructies bij de boerderij dienen als betonnen hoofdkwartier voor de zowat belangrijkste officieren uit de sector. Bij deze commandoposten werd opvallend veel moeite besteed aan de afwerking en inrichting van de ruimtes. Constructie 3, in de weide tegen de Bommelaerevaart, is vermoedelijk in verband te brengen met de telefooncentrale. 

Op een militaire luchtfoto van 8 mei 1918 is te zien hoe het dak van constructie 2 bestaat uit twee zadeldaken, die op een merkwaardige wijze naast elkaar zijn geplaatst. Vandaag de dag zijn geen sporen van deze zadeldaken bewaard gebleven, het betonnen dak van de bewaarde constructie heeft een andere vorm. Bovendien is de bewaarde betonnen constructie kleiner dan de constructie op de luchtfoto. Rekening houdend met het feit dat er op de kadasterplannen van vóór en na de Eerste Wereldoorlog geen gebouw voorkomt op de plaats waar constructie 2 zou gebouwd worden, wijst dit wellicht op een grotere constructie, die tijdens de oorlog boven/rond de constructie opgetrokken is ter camouflage. Mogelijk gaat het om een loutere overkapping van de bunker met een lichte dakconstructie. De datum die op de betonnen constructie is aangebracht, 1-7-1917, suggereert dat de constructie op 1 juli 1917 zeker in gebruik is. Afgaande op de militaire luchtfoto van 8 mei 1918 kan besloten worden dat de bakstenen muur die tegen de betonnen constructie staat, van na de Eerste Wereldoorlog dateert.

Beschrijving

Betonnen militaire constructie met rechthoekig grondplan van grosso modo L. 900 x Br. 350cm. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting en aan de westelijke zijde met een cementlaag afgewerkt. Tegen de zuidelijke muur is eveneens op een kleine oppervlakte een gecementeerde laag aangebracht, met onder meer een datum: 1-7-1917 (de andere inscripties zijn niet zo duidelijk en mogelijk van latere datum). Aan de zuidelijke zijde neemt het dak de vorm aan van een zadeldak, aan de noordelijke zijde is het dak lichtjes gebogen. Aan de zuidoostelijke zijde is een rode bakstenen muur ten dele bewaard. Aan westelijke zijde zitten twee deuropeningen en twee vensteropeningen. Alle muuropeningen zijn getoogd. De vensteropeningen bevatten een houten kader. Er rond hangen telkens drie ijzeren haken. Bij de deuropeningen zijn eveneens haken terug te vinden. Binnenin bestaan de twee ruimtes uit een tongewelf, waarvan de muren en gewelf gewit zijn. In beide ruimtes zijn een vlakke schouw in een hoek aangebracht.

  • Documentatiecentrum In Flanders Field Museum, Kaartencollectie, Duitse militaire kaart Batteriekarte Gruppe Nord Blatt XXVIII, 1/20.000, 10/10/1918.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Koksijde, 6de afdeling, 1913/4, 1940/18.
  • Koninklijk Legermuseum, Collectie luchtfoto's Eerste Wereldoorlog: Allaartshuizen, nr. 9604, 16/2/1918, Allaartshuizen, nr. 12130, 8/5/1918.
  • Koninklijk Legermuseum, Fonds 2de Legerafdeling, doos 43, Secteur de Ramscappelle Pervijse Plan de Défense; doos 44, Zone Ramscappelle Pervijse Plan de Défense
  • Koninklijk Legermuseum, Fonds 4de Legerafdeling, doos 43, map Secteur de Ramscapelle Artillerie, plan 10/10/1916; doos 45, plan 5D.A., 5A., E.M., d.d. 23/10/1915; kaart E.M. 4 D.A. s.d., kaart Ramscappelle-Pervijse 4 D.A. (Document secret nr. 30), s.d.
  • Koninklijk Legermuseum, Fonds 5de Legerafdeling, doos 32, kaartje Organisation des liaisons dans le secteur Ramsc-Pervijse-Oud-St., 16/12/1917.
  • DELEPIERE A.-M. & LION M. 1982: Bouwen door de eeuwen heen. Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur. Deel 8N. Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Veurne, Brussel-Gent.
  • Informatie meegedeeld door Dr. Birger Stichelbaut (Universiteit Gent – Afdeling Archeologie), 7/9/2010.

Bron: Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier DWOO2479, Belgische betonnen verdedigingsconstructies WOI Hof ter Bommelaere (DECOODT H., 2011)
Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Hof ter Bommelaere

  • Is gerelateerd aan
    Geallieerde militaire post I Hof ter Bommelaere

  • Is gerelateerd aan
    Geallieerde militaire post III Hof ter Bommelaere


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Geallieerde militaire post II Hof ter Bommelaere [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/308411 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.